Vasiyetname Geçerliliği
Vasiyetnameyi düzenleyecek olan kişi;
- 15 yaşını doldurmuş ve
- Ayırt etme gücüne sahip olmalıdır.
Ayrıca kanunda belirtilen vasiyetname türüne (resmi, sözlü veya el yazılı vasiyetname) göre şekil şartlarına uygun olarak hazırlanması halinde vasiyetname geçerli olacaktır. Ayırt etme gücüne sahip olma, herhangi akıl hastalığına ve akıl zayıflığına sahip olmayan bir kişinin vasiyetname düzenleme ve sonucunu idrak edebilecek, bilecek durumda olması demektir.
Vasiyetname Türleri Nelerdir?
Kanunda vasiyetname türleri üç başlık altında düzenlenmiştir, her vasiyetname türünün geçerliliği adına belli başlı kuralları bulunmaktadır.
Resmi Vasiyetname: Adından da anlaşıldığı üzere resmi vasiyetname, resmi memur tarafından düzenlenen vasiyetnamedir. Resmi memur, noter veya kanunla kendisine vasiyetname düzenleme yetkisi verilen görevli olabilecektir. Resmi vasiyetname düzenlemek için 2 tanık katılımı ve resmi memur tarafından düzenleme şartı bulunmaktadır. (TMK madde 532)
- Resmi vasiyetname, resmi şekilde yapılması nedeniyle ispatı en kolay vasiyetname türüdür.
- Mirasbırakan, resmi memura isteklerini bildirecek ve memur istekleri yazıya geçirerek mirasbırakana okuması için verecektir. Ayrıca memur, vasiyetnameye tarih koymalıdır, tarih koyduktan sonra imzalayacaktır.
- Mirasbırakan, vasiyetnameyi imzaladıktan sonra vasiyetnameyi okuduğunu ve son arzularını içerdiğini 2 tanık ile memur huzurunda dile getirecektir.
- Tanıklar, vasiyetname içeriğini bilmek zorunda değildir. Yalnızca kendi önlerinde beyan edildiğini ve tasarrufa ehil gördüğünü vasiyetnameye yazarak imzalarlar.
- Okur yazar olmayanlar ve fiil ehliyeti bulunmayanlar (ergin olmayan, kısıtlı ve ayırt etme gücüne sahip olmayanlar), kamu hizmetinden yasaklı olanlar vasiyetnamede tanıklık yapamayacaklardır. Ayrıca mirasbırakanın eşi, üstsoy (anne, baba, anneanne, babaanne, dede, büyükanne, büyükbaba…) ve altsoy kan hısımları (evlat, torun…) kardeşleri ve bu kişilerin eşleri memur ve tanık olarak katılamayacaktır.
- Resmi vasiyetnamenin aslı memur tarafından saklanacaktır. Memur resmi vasiyetnamenin aslını saklamakla yükümlüdür.
- Mirasbırakan vasiyetnameyi bizzat okuyamayacak ve imzalayamayacak durumda ise memur, 2 tanık önünde mirasbırakana okuyacaktır.
El Yazılı Vasiyetname: Uygulamada en çok rastlanılan vasiyetname türüdür, el yazılı olması nedeniyle kolay düzenlenen vasiyetname olarak bilinse de belli şekli şartları bulunmaktadır. El yazılı vasiyetname, mirasbırakanın el yazısı ile düzenlediği vasiyetnamedir. (TMK madde 538)
- El yazılı vasiyetname, başından sonuna kadar mirasbırakanın el yazısı ile yazılmakta ve imzalanmaktadır.
- El yazılı vasiyetnamede, mirasbırakan mutlaka el yazısıyla imzalamış ve yıl, gün, ay (01/05/2019 gibi) göstermek üzere tarih belirtmelidir.
- Açık veya kapalı bir şekilde saklanılması için notere, sulh hakimine veya yetkili memura bırakılabilir.
Sözlü Vasiyet: Mirasbırakan el yazılı vasiyetname ile resmi vasiyetname düzenlemesinde bulunamıyor ise sözlü vasiyetname yoluna başvuracaktır. (TMK madde 539)
- Sözlü vasiyet, mirasbırakanın her durumda düzenleyeceği vasiyetname türünde değildir. Sözlü vasiyet; ancak mirasbırakanın ölümünün yakın olması, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü durumlar nedeniyle resmi veya el yazılı vasiyetname düzenlenemediği durumlarda gerçekleşebilecektir.
- Sözlü vasiyette bulunan mirasbırakanın o esnada mutlaka yanında 2 tanık olmalı ve son arzularını tanıklara anlatmalıdır. Sözlü vasiyette bulunan kimse, tanıklara son arzularını yazma görevini vermektedir.
- Sözlü vasiyette bulunan mirasbırakanın yanında bulunacak 2 tanığın okur yazar olma zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak fiil ehliyeti bulunmayanlar (ergin olmayan, kısıtlı ve ayırt etme gücüne sahip olmayanlar), kamu hizmetinden yasaklı olanlar, mirasbırakanın eşi, üstsoy (anne, baba, anneanne, babaanne, dede, büyükanne, büyükbaba…) ve altsoy kan hısımları (evlat, torun…) kardeşleri ve bu kişilerin eşleri memur ve tanık olarak katılamayacaktır. (TMK madde 539)
- Tanıklardan birisi, son arzuları yazıya dökerken mutlaka yer, yıl, ay ve günü de belirterek hemen yazmalıdır. Mirasbırakanın son arzularını yazıya döken tanık, diğer tanığa da bu belgeyi imzalatmalıdır. Bu belge, vakit geçirmeksizin sulh veya asliye hukuk mahkemesine vererek mirasbırakanı vasiyetname yapmaya ehil gördüğünü, olağanüstü durum içerisinde son arzularını dile getirdiğini beyan edeceklerdir. (TMK madde 540)
- Tanıklar belge düzenlemek yerine vakit geçirmeksizin mahkemeye başvurarak mirasbırakanın son arzularını tutanağa geçirebilirler (TMK madde 540/2).
- Mirasbırakanın sözlü vasiyet sonrasında, başka şekilde vasiyetname düzenleme imkanı bulunuyor ise bu tarih üzerinden 1 ay sonrasında sözlü vasiyet hükümden düşecektir. (TMK madde 541)
Vasiyetname Kaç Yıl Geçerlidir?
Vasiyetnamenin geçerliliği, belli bir süreye tabi tutulmamıştır. Ancak vasiyetname türüne göre vasiyetnamenin geçersiz olduğu durumlar düzenlenmiştir.
Sözlü vasiyet düzenlenmesi sonrasında mirasbırakan sonradan başka türlerde vasiyetname yapma olanağı doğar ise sözlü vasiyet düzenlenme tarihinden 1 ay sonra sözlü vasiyet hükümden düşecektir.
Resmi, el yazılı vasiyetname veya sözlü vasiyet düzenleyen kimse, şekil şartına uyarak yeni vasiyetname düzenler ise önceki vasiyetnameden dönmüş olacaktır. (TMK madde 542)
Mirasbırakan düzenlemiş olduğu vasiyetnamesinden yok ederek dönebilir. (TMK madde 543)
Noterden Yapılan Vasiyetname Geçerli Mi?
Noter huzurunda gerçekleştirilecek olan vasiyetname türü, resmi vasiyetnamedir. El yazılı vasiyetnamede açık veya kapalı bir şekilde saklanması için notere teslim edilebilir. Her iki vasiyetname türünün geçerli olabilmesi için kanunda belirlenen şartlara uygun olması gerekmektedir.
- Resmi vasiyetname için resmi memur tarafından 2 tanık huzurunda gerçekleştirilmelidir. 2 tanık kanunda belirtilmiş olduğu üzere okuma-yazma bilen, fiil ehliyetine sahip olan, kamu hizmetinden yasaklanmamış olan, mirasbırakanın eşi, üstsoyu, altsoyu, kardeşi ve bu kişilerden eşi olmaması gerekmektedir.
- El yazılı vasiyetnamenin notere teslim edilmeden önce kanuna uygun bir şekilde hazırlanması gerekmektedir. El yazılı vasiyetnameyi mirasbırakan başından sonuna kadar kendi el yazısı ile yazmalı, vasiyetnamede mutlaka yıl, gün, ay olmak üzere yazdığı tarih ile imzası bulunmalıdır.
Noterde Vasiyetname Ücreti
Türkiye Noterler Birliği tarafından her yıl noterlik ücret tarifesi düzenlenmektedir. Vasiyetname düzenlemesine dair de belli ücret aralığı düzenlenmiştir. Belirlenen ücret tarifesi altında bir ücrete vasiyetname düzenlenemeyecektir.
Vasiyetname Ölümden Sonra Bozulur Mu?
Vasiyetname, kanunda belirtilen şekil şartlarına uygun olarak düzenlenmemiş ise vasiyetname iptal edilecektir.
Türk Medeni Kanunu’nun 557. maddesinde ölüme bağlı tasarrufun iptali için dava açılabilecektir:
- Mirasbırakanın tasarruf ehliyeti bulunmadığı esnada yapılmış ise,
- Aldatma, yanıltma, korkutma veya zorlama sonucunda yapılmış ise,
- Bağlandığı koşullar veya zorlama sonucunda yapılmış ise,
- Koşullar ve yüklemeler hukuka veya ahlaka aykırı ise,
- Kanunda belirtilen şekil şartlarına uygun olarak hazırlanmaz ise vasiyetnamenin iptali için dava açma hakkı tanınmıştır. Davacı, iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl ve her halde açılma tarihinin üzerinden iyi niyetli davalılara karşı 10 yıl, iyi niyetli olmayan davalılara karşı ise 20 yıl geçmekle dava düşecektir.
Vasiyetnamenin Açılması
Vasiyetname üzerinden tasarruf edinebilmek için yasaya uygun bir şekilde vasiyetnamenin açılması gerekmektedir. Türk Medeni Kanunu’nun 596. maddesinde vasiyetnamenin açılmasına dair hüküm düzenlenmiştir. Vasiyetnamenin geçerli olup olmadığına bakılmaksızın 1 ay içerisinde mirasbırakanın yerleşim yeri sulh hakimi tarafından açılacağı ve ilgililere okunacağı belirtilmiştir. Bilinen mirasçılar ve diğer ilgililer hazır bulunmak üzere çağrılacaktır.