Nüfuzun kelime olarak manası söz geçirme gücü, güç anlamına gelmektedir. Nüfuz ticareti suçu ise kamu görevlisi üzerinde nüfuz sahibi olduğundan bahisle haksız bir işin gördürülmesidir. Nüfuz ticareti suçu, Türk Ceza Kanunu’nun Millete ve Devlete Karşı Suçlar kısmında 255. maddesinde yer almaktadır. Günümüzde çok sık işlenen suçlardandır denilebilir. Nüfuz ticareti suçunun yaygınlığı, bir işin gördürülmesi amacıyla kamu görevlisinin nüfuzundan yararlanılması, aracı olan kişilerin menfaati daha fazlalığındandır. Görevi kötüye kullanma ya da irtikap suçu ile karıştırılmaktadır. Ancak her iki suç, nüfuz ticareti suçundan farklıdır.
Görevi kötüye kullanma suçunda, kamu görevlisinin görevini yapmaması veya hukuka aykırı bir şekilde görevini icra etmemesidir. Görevini gereği gibi yerine getirmemektedir.
İrtikap suçu ise kamu görevlisinin nüfuzunu kötüye kullanarak kişilerden menfaat sağlamaya çalışmasıdır.
Ancak nüfuz ticareti suçu, kamu görevlisi üzerinde nüfuz sahibi olduğundan bahisle haksız bir işin gördürülmesi ve bu durumdan menfaat sağlanması halini oluşturmaktadır. Görüldüğü üzere kamu görevlisinin nüfuzu, saygınlığı kullanılarak haksız bir iş gördürülmektedir. Söz konusu olan kamu görevlisinin nüfuzunun ticaretinin yapıldığına dair bir bilgisi olmamaktadır. Ancak rüşvet, irtikap ve görevi kötüye kullanma suçlarında kamu görevlisi doğrudan yer almaktadır.
Nüfuz ticareti suçunun şartlarından birisi de menfaattir. Kamu görevlisinin nüfuzunu kullanan kişi, haksız bir yarar sağlamak amacıyla hareket etmelidir. Menfaatten kasıt, maddi olarak bir yarar sağlamak, kazanç ya da değer olarak da denilebilir.
Diğer şart ise haksız bir işin gördürülmesidir. Hukuki olarak işin görülmesi uygun değil ya da işin istenildiği biçimde görülmesi uygun değil ise haksız bir işin gördürülmesinden bahsedilebilecektir. Haksız bir iş değil, haklı olarak görülecek bir işin yerine getirilmesi için nüfuzun kullanılması halinde nüfuz ticareti suçu işlenmiş olmayacaktır.
Kamu görevlisi, Türk Ceza Kanunu’nda 6. maddenin ilk fıkrasında düzenlenmiştir; kamu görevlisi, kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçme yoluyla ya da herhangi bir suretle sürekli ya da geçici olarak katılan kişidir. Kamu görevlisine örnek olarak vali, kaymakam, belediye başkanı gibi örnekler verebiliriz. Nüfuz ticareti suçunu işleyen kişinin nüfuzunu kullandığı iddia edilen kamu görevlisinin niteliği görüldüğü üzere kanunda belirtilmiştir. Kamu görevlisinin işin görülmesinde yetkili olması, işi gördürmede etkili olup olmadığının bir önemi yoktur. Önemli olan kamu görevlisinin nüfuzu üzerinden haksız iş teminidir.
Kamu görevlisinin nüfuz sahibi olduğundan bahisle haksız bir işin yapılmasının sağlanmasında, kamu görevlisinin bilgisinin olmaması gerekmektedir. Fail, iddia ettiği işin gördürülmesine aracı olduğu kamu görevlisi ile bağlantısının olması gerekmektedir. Ancak kamu görevlisinin haksız işin yapılmasını sağlama konusuna dair bir bilgi sahibi olması ya da dahil olması halinde nüfuz ticareti suçu değil, rüşvet ya da irtikap suçundan bahsedilebilir. Diğer bir nokta ise, fail, nüfuzunu kullanacağını iddia ettiği kamu görevlisi ile bir bağı ya da bağlantısı olmadığı halde haksız bir iş vaadinde bulunuyor ise dolandırıcılık suçu işlemiş olacaktır.
Suçun işlenmesi için en az iki kişinin anlaşması halinde mümkündür. Haksız bir iş adına menfaat temininde bulunan kişi, teklifte bulunduğu kişi tarafından reddedildiği vakit, ceza yarı oranında indirilecektir.
Sanık, SGK … Dairesi başkanlığında dağıtıcı memur olarak çalışmaktadır. Sanık, mağdurun çalışma izni belgesi başvuruları ile ilgilendiğini belirtmiş ve mağdurdan 250 TL almıştır. Sanığın görevine girmeyen ve yetkili olmadığı bir durumda menfaat temini sağlamıştır. Mağdur, sanık hakkında dolandırıcılık iddiasında bulunarak cezalandırılmasını talep etmiştir.
Sanık hakkında açılan kamu davası dolandırıcılık suçundan yargılanmış ve mahkeme, değişen suç vasfına göre yetkili olmadığı bir iş için yarar sağlama suçundan mahkumiyetine karar vermiştir. Mahkemenin vermiş olduğu karara karşılık temyiz başvurusunda bulunulmuştur.
Yargıtay dosya incelemesinde, sanığın eyleminin suç tarihi itibariyle yürürlükte olan yetkili olmadığı bir iş için yarar sağlama suçunu oluşturduğu ancak hüküm öncesi ceza kanununda nüfuz ticareti ile yeniden düzenlenerek suç unsurlarının değiştiğinin dikkate alınmadığını belirtmiştir. Mahkemenin dolandırıcılık suçu ile değerlendirmek üzere sanığın hukuki durum ve tayini gözetilmeden karar verildiği belirtilerek bozma kararı verilmiştir. (Yargıtay 5. Ceza Dairesi 2014/10643 Esas, 2018/5686 Karar)
Sanık, suç tarihinde …Tapu Sicil Müdürlüğünde hizmetli olarak çalışmakta, diğer sanık ise Kaymakamlık Olur’u ile arşiv memuru olarak görev yapmaktadır. Sanıklar mağdurun … Bölge Müdürlüğündeki işini halledebileceğini ancak memurun aracına benzin parası olarak 80 TL almıştır. Diğer mağdur ise babasından kalan araziyi satmak istediğini ancak veraset ve intikal vergisi ilişik belgesini Tapu Sicil Müdürlüğünden alması gerektiğini belirtmiştir. Bunun üzerine sanık, mağdurun işinin gördürülmesi adına 40 TL’lik telefon faturasını ödetmiştir.
Ağır ceza mahkemesinde görevi kötüye kullanma suçundan yargılanan sanık hakkında mahkumiyet kararı verilmiştir.
Yargıtay, dosya incelemesinde, sanıkların eyleminin Türk Ceza Kanunu’nun 255. Maddesinde bulunan nüfuz ticareti başlığında yer alan suçu kapsamında kaldığı belirtmiştir. Yargıtay, mahkemenin sanık eylemlerinin dolandırıcılık suçu anlamında da değerlendirilmesi gerektiğini belirtmiştir. Mahkemenin suç vasfında yanılgıya düşerek karar verdiği belirtilerek bozma kararı verilmiştir. (Yargıtay 5. Ceza Dairesi 2016/3213 Esas, 2018/5312 Karar)
Sanık, suç tarihinde … Kadastro Müdürlüğünde hizmetli olarak görev yapmaktadır. Sanığın görevine girmeyen ve yetkili olmadığı Tapu Sicil Müdürlüğündeki işlemleri yaptırabileceğinden bahisle mağdurdan 1350 TL almıştır. Tapudaki işlemler için diğer mağdurlardan da sırayla 20 TL, 50 TL ve 870 TL almıştır. Mahkeme, sanığın eylemlerinin parayı hileli hareketlerle alınası nedeniyle menfaat sağlaması olarak kabul etmiş ve dolandırıcılık suçunu oluşturduğunu belirterek kamu davası açılmıştır.
Sanık hakkında dolandırıcılık suçundan ağır ceza mahkemesinde yargılama yapılmış ve sanık hakkında eylemlerinin 3’ünden ayrı ayrı dolandırıcılık ve bir eyleminin ise yetkili olmadığı iş için yarar sağlama suçunu oluşturduğu kabul edilerek mahkumiyet kararı verilmiştir.
Yargıtay, dosya incelemesinde sanığın eyleminin olduğu tarihte kurulan hükümden sonra kanunda nüfuz ticareti başlığı altında suç unsurlarının değiştirilerek nüfuz ticareti suçunu oluşturduğunu belirtmiştir. Bu nedenle sanığın eyleminin yeni düzenleme doğrultusunda değerlendirilmesi gerektiği ve sanığın hukuki durumunun yeniden değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Yargıtay, tüm bu nedenlerle mahkemenin vermiş olduğu karara karşılık bozma kararı vermiştir. (Yargıtay 5. Ceza Dairesi 2014/10639 Esas, 2018/2978 Karar)
Sanık, suç tarihinde … Büyükşehir Belediyesi Ulaşım ve Planlama Şube Müdürlüğünde mühendis olarak görev yapmaktadır. Katılan adına büfe yeri temini için sanık, katılandan para almıştır. Suç tarihinde yürürlükte olan yetkili olmadığı bir iş için yarar sağlama suçundan kamu davası açılmıştır.
Sanık hakkında ağır ceza mahkemesinde yargılama yapılmış ve yetkili olmadığı bir iş için yarar sağlama suçundan mahkumiyetine karar verilmiştir. Yerel mahkemenin vermiş olduğu karara karşılık bozma talepli temyiz başvurusunda bulunulmuştur.
Yargıtay, dosya incelemesinde, suç tarihinden sonra yürürlüğe giren kanun ile nüfuz ticareti suçu olarak değiştirildiğini belirtmiştir. Nüfuz ticareti ile yeni düzenlemeler ve unsurlarının oluştuğu, suçun unsurlarında esaslı değişiklikler yapıldığı eklenmiştir. Mahkemenin sanığın eyleminin yeniden değerlendirmeye alınarak dolandırıcılık suçu yönünden değerlendirilmesi yapılması gerektiği belirtilmiştir. Tüm bu nedenlerle mahkemenin vermiş olduğu kararda, sanığın hukuki durum takdir ve tayini doğru bulunmamış, bozma kararı verilmiştir. (Yargıtay 5. Ceza Dairesi 2015/6152 Esas, 2018/1191 Karar)