Günümüzde boşanma aşamasında olan ya da boşanan çiftlerin en çok merak ettiği konu nafakanın ödenmemesi nedeniyle mağdur olanların ne yapması gerektiğidir. Bu çok merak edilen konu için açıklık getirmek gerekirse nafaka borçlusu, nafaka alacaklısına karşı olan yükümlülüğünü yerine getirmelidir.
Nafaka, mahkeme kararıyla verilen yasal bir yükümlülük olduğundan ödenmediği takdirde elbette yaptırımı vardır. Nitekim nafaka boşanan eşin ya da tarafların müşterek çocuklarının mağdur olmasını önlemek amacıyla bağlanan aylıktır. Nafaka borçlusu olan kişi, nafaka alacaklısına karşı yükümlülüğünü yerine getirmelidir. Yerine getirmediği vakit hakkında açılan icra takibi ve devamında icra cezada şikayet başvurusuyla karşılaşma ihtimali bulunmaktadır.
Dava sürecinde ödenmesi gereken tedbir nafakası ödenmediği takdirde, onaylı duruşma zaptı ile icra dairesine başvurarak icra takibi başlatılabilir. Ödeme halen gerçekleşmediyse şikayet talebiyle icra ceza mahkemesine başvurabilir. Nafaka alacaklısı, borçlunun nafaka yükümlülüğünü yerine getirmediğinden bahisle üç aya kadar tazyik hapsiyle cezalandırılmasına karar verilmesini talep edecektir.
Eğer iştirak ya da yoksulluk nafakası borcu ödenmezse onaylı ilamla birlikte ilamlı icra takibi başlatılabilir. İcra takibiyle birlikte ödeme hala yapılmamışsa aynı hükümler burada da geçerlidir. İcra ceza mahkemesine üç aylık tazyik hapsi istemli nafaka borçlusu şikayet edilebilir.
Nafaka alacağının icra takibi ile tahsil edilebilmesi için genel olarak şartlar:
Birikmiş nafaka alacağı yani geçmişe dönük nafaka alacağı için de icra takibi başlatılabilir. Birikmiş nafaka olarak geçmişe dönük son 10 yıllık nafaka alacağını talep edebilir. Geçmişe dönük olarak nafaka isteyebilmek için nafaka alacaklısı olmak gerekmektedir. Yoksulluk nafakasını eski eş talep edebilirken iştirak nafakasını talep edecek olan çocuk ise on sekiz yaşını tamamlamalıdır. On sekiz yaşını tamamlamayan bireylerin birikmiş iştirak nafakası alacağı tahsilini çocuğun velayet hakkına sahip olan kişi tarafından edilmelidir. Ancak birikmiş nafaka alacağı için icra ceza mahkemesinde şikayet yoluna başvurulamaz. Çünkü birikmiş nafaka alacağı “adi alacak” durumundadır. Birikmiş nafaka alacağı ile nafaka borçlusu aleyhine icra takibi başlatılabilir, nafaka borçlusunun borcundan ötürü maaşına haciz dahi konulabilir.
Aylık nafaka alacağı kamu alacağı gibi öncelikli nafaka sınıfındandır. Diyelim ki nafaka borçlusunun malına önceden biri tarafından haciz konulmuş ise nafaka alacaklısının borcu nedeniyle mala birinci sıradan iştirak edecektir. Bu durum yalnızca aylık nafaka alacağı için geçerli olup birikmiş nafaka alacağı için geçerli değildir.
Mahkeme kararı ile nafaka ödeme yükümlülüğüne tabi tutulan taraf, nafaka borcunu yerine getirmediği takdirde ilamlı icra yoluyla takip başlatılabilir. İcra dairesi aracılığıyla nafaka borcunu 7 gün içinde ödemesi için icra takibi başlatılabilir. Nafaka alacağı birinci sırada yer almaktadır. Bu da demek oluyor ki başka bir alacaklı tarafından malına haciz konulsa bile nafaka alacaklısı haciz koyduğu takdirde birinci sıradan iştirak edecektir.
Diğer bir önemli husus; borçlunun emekli maaşına haciz konulabilmesi için muvafakatına ihtiyaç duyulsa da nafaka alacağı için borçlunun onayı gerekmeksizin emekli maaşına haciz konulabilir.
Nafakaya ilişkin hükmün kesinleşmesinden itibaren zamanaşımı işlemeye başlayacaktır. Birikmiş nafaka borcunda zaman aşımı, on yıllıktır. On yıllık zamanaşımına uğranılan nafaka borcuna ilişkin icra takibi başlatılamaz
Emekli maaşının haczine dair yasada nafaka alacağı hariç tutularak haczedilemeyeceği belirtilmiştir. Birikmiş nafaka borcu ödenmemiş ise nafaka alacağına karşılık emekli maaşına haciz konulması da mümkündür. Birikmiş nafaka borcuna karşılı her ay emekli maaşının dörtte biri haczedilebilecektir.
Nafaka borçlusuna karşı başlatılan icra takibinde nafaka borçlusu borcunu yerine getirmezse borçlu hakkında şikayet yoluna başvurularak dava açılabilir. Alacaklı tarafından açılacak olan ceza davası icra ceza mahkemesinde açılacaktır. Nafaka yükümlülüğünü yerine getirmeyen borçlu hakkında mahkeme üç aylık tazyik hapsi cezası ile cezalandırılmasına karar verebilir.
Türk Medeni Kanunu’nun 344. Maddesinde de belirtildiği üzere;
“Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir. Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.”
Tebligatın borçlu vekiline değil, borçlunun kendisine yapılması gerekmektedir. Cezanın şahsiliği ilkesi gereği borçlunun kendisine tebliğ edilmesi gerekmekte, tebligat yalnızca borçlu vekiline yapılmış ise cezai sorumluluk olarak sonuç doğurmayacaktır.
Nafaka borçlusu aleyhine açılan icra takibinin kesinleşmesi gerekmektedir. İcra dosyasına ait ödeme emri kesinleşmeden icra ceza yolu ile yapılan şikayetlere onay verilmemektedir.
İcra takibindeki ödeme emrinin borçluya tebliğ edilmesinden itibaren bir aylık süre geçmeden şikayet yoluna başvurulmamaktadır. Bir aylık süreç tamamlanmadan yapılan şikayet, mahkeme tarafından reddedilecektir.
İcra takibine konu olan nafaka borcunda şikayet en fazla üç aylık nafaka borcu için mümkündür. Aylık nafakanın ödeme tarihinden üç aylık sürecin geçmesi halinde şikayet etme hakkı düşecektir.
Nafaka borçlusunun nafaka borcunu ödememesi nedeniyle dava açacak olan kişi, şikayetini icra ceza mahkemesine yapacaktır. Görevli mahkeme, icra ceza mahkemesidir.
Yer bakımından yetkili mahkeme ise icra takibinin yapıldığı yerdeki icra ceza mahkemesidir. Nafaka alacaklısı, icra takibini başlattığı yerde icra takibi başlatacaktır.
Nafaka alacaklısı, yetkili ve görevli mahkemeye sözlü ya da yazılı başvurarak sahsi dava dilekçesi ile dava açacaktır. Cumhuriyet savcısına başvurarak ya da iddianame ile kamu davası açma şeklinde nafaka ödememe şikayeti yapılamaz.
Ceza davasında cezanın ortadan kaldırılmasını gerektirecek nedenlerin bulunmaması, nafakanın azaltılması veya kaldırılması nedeniyle dava açılmaması gerekmektedir. Bu durum borçlu açısından suistimal edilebileceğinden borçlunun her açtığı nafakanın azaltılması veya nafaka kaldırılması davası icra ceza mahkemesinde bekletici mesele yapılmayabilir. Ancak hakim, borçlunun açmış olduğu nafakanın azaltımı ya da kaldırılması davasında haklı neden buluyor ise ceza davasının ertelenmesine neden olabilecektir.
Ancak nafaka borçlusuna karşı icra ceza mahkemesine başvurulmadan önce ödeme emrinin tebliğinden itibaren bir aylık sürenin geçmesi beklenmelidir. Neticede aylık nafakanın ödenmemesi söz konusu olabilmesi için en az bir aylık süre beklenmelidir. Söz konusu bu süre beklenmez ise yapmış olunan şikayet reddedilecektir.
Nafaka ödememe suçu, geriye dönük üç aylık nafakanın ödenmemesi durumunda yapılacak olan başvurudur. Aylık nafakanın ödeme tarihinin üzerinden üç ay geçmesi halinde nafaka ödememe suçu ile şikayet yoluna gidilemez. Ödeme tarihinden itibaren üç ay içerisinde şikayet edilmelidir.
İcra ceza mahkemesinde yargılanan nafaka borçlusu, nafaka alacaklısına ödemesi gereken nafaka borcunu ödemediği anlaşıldığında mahkeme tarafından üç aylık tazyik hapsi cezasına çarptırılır.
Tazyik hapsi, disiplin hapsinde olduğu gibi seçenek yaptırımlara çevrilmeyen, ön ödeme uygulanmayan, şartla salıverme hükmü uygulanmayan, ertelenmeyen bir hapis cezasıdır. Tazyik hapis cezası ertelenmez ve paraya çevrilemez bir hapis cezasıdır. Bunun yanında tazyik hapis cezası, adli sicil (sabıka) kaydına da geçmemektedir.
Nafaka borçlusu yargılama sırasında nafaka borcu ödemesini yaptığı takdirde açılan dava düşecektir. Borçlu, nafaka borcunu ödediğine dair dekont ya da tahsilat makbuzunu hakkında verilen ceza kararına itiraz dilekçesinin ekinde ileri sürülebilir. Suça konu edilen nafaka borcu ödendiği anlaşıldığı vakit, borçlu aleyhine verilen ceza düşecektir.
Ancak yargılama sonrasında hapis cezasına hükmedilen borçlu, borcunu ödediği takdirde tahliye olacaktır. Nafaka borçlusu hakkında tazyik hapsine hükmedilmesi kararı verilmiş ve hapsin tatbiki başladıktan sonra nafaka borcu yerine getirildiği takdirde tahliye edilir.
Tazyik hapsi ile cezalandırılan borçlunun üç aylık tazyik hapsi cezasını tamamlaması durumunda nafaka borcu silinmeyecektir. Nafaka alacaklısının birikmiş nafaka borcu olarak icra dosyasında borcu devam edecektir.
Borçlu hakkında verilen cezanın zamanaşımı süresi İcra İflas Kanunu’nun 354. Maddesinin ikinci fıkrasında belirtmiştir. Söz konusu kararın kesinleşmesinden itibaren iki yıllık ceza zamanaşımı işlemeye başlayacaktır.
Nafaka ödenmiş ancak ispat edilemediğinden ödenen nafakanın yeniden ödenmesi gibi bir durum ile karşılaşılabilmektedir. Bu nedenle nafaka ödeyecek olan kişinin nafaka öderken ileride bir sorun ile karşılaşacağı vakit nasıl ispatlayacağını bilerek ödemesi gerekmektedir. Öncelikle elden ödenen nafakasının ispat edilmesi çok zordur. Bu nedenle kişinin nafaka ödemesini bir banka aracılığıyla yapması gerekmektedir. Nafaka alacaklısının kanıtlanamayacak olan nafaka ödemesini yeniden talep edebilecektir. Bu hallerde, belgelerle kanıtlanması gerekmektedir. En kesin ve kanıtlanabilecek belge, banka dekontlarıdır. Bu nedenle nafaka yükümlüsü, ileride bir sorunla karşılaşmamak adına ödeyeceği nafakanın ayını belli ederek nafaka alacaklısının banka hesabına göndermesi gerekmektedir.
İSTANBUL ( ). İCRA CEZA MAHKEMESİNE
MÜŞTEKİ: Ad Soyad (TC Kimlik No)
Adres
VEKİLİ: Av. Ad Soyad
Adres
SANIK: Ad Soyad
Adres
SUÇ: Nafaka yükümlülüğünün ihlali
SUÇ TARİHİ: …/…/… – …/…/… – …/…/…
KONU: Nafaka borcunun ödenmesine ilişkin karara uymaması nedeniyle sanığın cezalandırılması talepli şikayet dilekçesidir.
AÇIKLAMALAR:
1-) İstanbul ( ). Aile Mahkemesinin …/… Esas, …/… Karar sayılı kararında, tarafların boşanmalarına karar verilerek müşteki müvekkil lehine 1.000,00 TL yoksulluk nafakasının davalı tarafça ödenmesine karar verilmiştir. Ancak sanık, müvekkilin son üç aylık nafakası olan mart, nisan, mayıs nafakalarını ödememektedir.
2-) İstanbul ( ). İcra Müdürlüğünün …/… icra takip dosyası ile sanık aleyhine icra takibi başlatılmıştır. Söz konusu takibe ilişkin ödeme emri …/…/… tarihinde bizzat sanığa tebliğ edilmiştir. İcra takibine ilişkin tebligat üzerinden bir ay geçmiştir. Ancak davalı 2017 Mart, 2017 Nisan ve 2017 Mayıs ayına ait nafaka borcu ödemesini yerine getirmemiştir.
3-) Tüm bu nedenlerle sanık/borçlu, İİK 344. Maddesinde belirtilen suçu ihlal etmiş olduğundan sanığın cezalandırılmasını vekaleten talep ederiz.
HUKUKSAL SEBEPLER : İİK ve ilgili her türlü mevzuat.
HUKUKİ DELİLLER: İstanbul ( ). Aile Mahkemesi …/… Esas Sayılı dosyası, İstanbul ( ). İcra Mahkemesi …/… Esas Sayılı dosyası, banka kayıtları, dekont ve ikamesi her türlü olan yasal delil.
SONUÇ ve İSTEM: Yukarıda açıklanan ve gerekçelendirilen nedenlerle; sanığın nafaka ödemesine ilişkin karara uymaması nedeniyle ilgili hükmü ihlali ile cezalandırılmasına ve yargılama giderleri ile vekalet ücretinin sanığa yükletilmesine vekaleten talep ederiz.
Müşteki Vekili
Av. Ad Soyad
İmza
İSTANBUL ( ). İCRA CEZA MAHKEMESİNE
Gönderilmek Üzere
İSTANBUL ( ). İCRA CEZA MAHKEMESİNE
DOSYA NO: …/… Esas
İTİRAZ EDEN SANIK: Ad Soyad
MÜDAFİİ: Av. Ad Soyad
MÜŞTEKİ: Ad Soyad
VEKİLİ: Av. Ad Soyad
KONU: Nafaka hükümlerine uymama suçu nedeniyle verilen karara ilişkin itirazlarımızın sunulmasıdır.
AÇIKLAMALAR:
Müşteki tarafından İstanbul ( ). İcra Ceza Mahkemesinin …/… Esas sayılı dosyası üzerinden müvekkil şikayet edilmiş ve ilgili dosya üzerinden sanık aleyhine üç aylık tazyik hapsine karar verilmiştir. Ancak ilgili mahkemenin vermiş olduğu karar hukuka ve usule aykırıdır. Şöyle ki;
Müşteki tarafından ödenmediği iddia edilen nafaka, müvekkil tarafından şikayete konu edildiği tarihte ödenmiştir. Mahkemeye müvekkilin üç ayrı nafakayı üç ayrı tarihte ödediğine ilişkin dekontlar da sunulmuş, söz konusu dekontlar dosya içerisindedir. Bunun yanı sıra müşteki tarafından şikayete konu edilen ve sanık aleyhine icra takibi başlatılması üzerine sanık borçluya tebligat tarihi dikkate alınmadan icra ceza mahkemesine şikayet edilmiştir.
Müşteki, icra cezaya konu olan icra takibindeki ödeme emrinin müvekkile tebliğ edilmesinden itibaren on gün içerisinde şikayet etmiştir. Bir aylık olan süre beklenilmeden şikayet edildiğinden müvekkil aleyhine verilen üç aylık tazyik hapsi kararına itiraz ediyoruz.
HUKUKİ DELİLLER: İstanbul ( ). İcra Müdürlüğü …/… Takip dosyası, dekont ve ilgili her türlü yasal deliller.
SONUÇ ve İSTEM: Yukarıda açıklanan ve gerekçelendirilen tüm bu nedenlerle sanık müvekkil aleyhine verilen üç aylık tazyik hapsi kararının usule ve hukuka aykırı olması nedeniyle kaldırılmasına karar verilmesini saygılarımızla vekaleten talep ederiz.
Sanık Müdafii
Av. Ad Soyad
İmza
Nafakanın ödenmemesine ilişkin hapis cezası talepli şikayet, şikayet tarihinden geriye dönük olarak üç aylık nafakaya tabidir. Üç ay boyunca ödenmez ise hapis cezası çıkacağı anlamına gelmemektedir. Ancak hapis cezası için yalnızca şikayetten geriye son üç aylık istenebilecektir.
Nafakanın ödenmemesine ilişkin dava açılması için nafaka borçlusunun belli sürede nafaka ödememe şartı bulunmamaktadır. Nafaka borçlusu nafaka borcunu ödemediği her halukarda dava açılabilir. Ancak nafaka alacaklısının icra takibini başlatmayıp ve ödeme emrinin tebliğinden itibaren bir ay dolmadıkça dava açılamayacaktır.
Mahkeme tarafından nafakaya ilişkin hükmün kurulmasından sonra nafaka borçlusu borcunu yerine getirmelidir. Nafakaya ilişkin bir ödemeyi aksatması dahi nafaka borçlusu aleyhine icra takibi başlatılması için yeterli olacaktır.
Öncelikle nafaka borçlusu aleyhine icra takibi başlatılacaktır. İcra takibi başlatılmasından sonra borçlu nafakayı halen ödemez ise hakkında hapis cezası istemiyle şikayet yoluna gidilecektir. Nafakanın ödenmemesi halinde borçlu hakkında üç aylık tazyik hapsi kararı verilecektir.
Nafaka borcunu alamayan kişi, öncelikle nafaka borçlusu aleyhine icra takibi başlatmalıdır. İcra takibine rağmen nafaka ödemesi gerçekleşmez ise hapis cezası istemiyle icra ceza mahkemesinde şikayet yoluna gidilebilir. Şikayet yoluna gidilebilmesi için ise ödeme emrinin tebliğinden itibaren bir ay geçmelidir.
Nafaka borcu, her ay belli günlerde ödenmesi gereken aylıktır. Nafaka borcu gününde ödenmez ise nafaka borcunu ödemediğine dair borçlu hakkında icra takibi başlatılabilir. Borçlu icra takibinden sonra nafakasını ödese dahi icra dosyasına ait masraf ve harçları da ödemek zorunda kalacaktır.
1 aylık nafaka borcu ödenmez ise nafaka borcuna ilişkin hapis cezası istemiyle icra ceza şikayet mahkemesinde nafaka ödeme yükümlülüğünün ihlalinden dava açılabilir. Hapis cezası isteminde bulunulması için nafakaya ilişkin icra takibi başlatılmış ve ödeme emrinin tebliğinden itibaren 1 ay geçmiş olmalıdır.