Boşanma davasında nafaka miktarı, nafaka yükümlüsünün maddi gücü oranında belirlenmektedir. Ancak tarafların boşanması sonrası nafaka alacaklısının zenginleşmesi ya da nafaka borçlusunun maddi durumunun kötüye gitmesi gibi durumlar meydana gelebilmektedir. Nafaka yükümlüsü ya da alacaklısının maddi durumuna göre nafaka miktarının değişmesi yönünde talepte bulunacak bir dava açılabilir.
Türk Medeni Kanunu´nun 176. Maddesinin 4. Fıkrası gereğince;
“Eşlerin ekonomi durumlarının değişmesi veya hakkaniyet gerektirdiği hallerde iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir” olarak belirtilmiştir.
Nafaka borçlusunun maddi durumunda olumsuz değişim olduğu ve hakkaniyet gerektiren durumlarda nafakanın indirilmesi talepli dava açılabilir.
Taraflar anlaşmalı boşanma davası ile boşanmış dahi olsalar nafaka yükümlüsü nafakanın indirilmesi talebi ile dava açabilir. Taraflar arasında nafaka miktarına ilişkin anlaşmalı boşanmada anlaşmaları, davanın açılmasına engel bir durum teşkil etmemektedir.
Nafaka alacaklısının maddi durumunda olumlu yönde değişim olmuş ve ekonomik düzeyinde artış olması, miras kalması gibi durumlarda talep edilebilir. (Bu durum yoksulluk nafakası için geçerlilik teşkil etmektedir)
Nafakanın indirilmesi davasında önemli olan durum, nafaka yükümlüsünün ekonomisinin olumsuz yönde değişmesi ve maddi güç oranının değişmesidir.
Nafaka yükümlüsünün maaşında düşme, emekli olması, bir başkası ile yeniden evlenmesi ve çocuk sahibi olması gibi durumlar gösterilebilir.
Ekonomik durumundaki olumlu ya da olumsuz değişimin sürekli olması gerekmektedir, yalnız bir döneme ait olan ekonomik değişim için geçerli olan bir durum değildir.
İştirak nafakasında, nafaka alacaklısının maddi durumunda gerçekleşen olumlu yöndeki gelişme önemli değildir. İştirak nafakasında önemli olan çocukların ihtiyacıdır. Nafaka yükümlüsü, nafaka alacaklısının gelirinin artması nedeniyle nafakanın indirilmesi talebi ile dava açma hakkı yoktur. İştirak nafakasının indirilmesini talep edecek olan nafaka yükümlüsünün gelirinde olumsuz bir yönde değişim var ise davayı açabilecektir.
Yoksulluk nafakasında ise nafaka alacaklısının mali gücünde olumlu yönde gelişme olmuşsa nafakada indirim yapılması ya da nafakanın tamamen kaldırılmasına karar verilebilir. Yoksulluk nafakası alan eski eşe, miras kalmış ve ekonomik düzeyinde gelişme olmuş olduğundan nafaka indirimi ya da kaldırımı talepli dava açılabilecektir.
Nafaka yükümlüsü, nafakanın indirilmesi için sebeplerin oluşması halinde dava dilekçesi hazırlayarak dava açabilecektir. Dava dilekçesi, kanunun gerektirdiği durumlara göre ve hukuki kaybın olmaması adına dikkat ve özenle hazırlanmalıdır.
Dava açarken, mahkemeye gerekli olan gider ve harcın da yatırılması gerekmektedir.
Dava dilekçesi ile birlikte nafaka indirilmesi için gerekli olan iddiaları kanıtlayacak deliller de sunulmalı, başka yerden getirtilecek olan belgelere ilişkin hangi kurumdan talep edileceği de belirtilmelidir. Nafaka indirim davası, basit yargılama usulü ile görülmekte olduğundan dava dilekçesine deliller eklenmeli ve bildirilmesi zorunludur.
Bunun yanında dava dilekçesinin davalıya tebliğ edilip edilmediği ve tebligatın usule uygun olup olmadığı da kontrol edilmelidir.
Nafakanın indirilmesi talepli davada görevli mahkeme, aile mahkemesidir. Ancak yargı çevresinde aile mahkemesinin olmadığı yerlerde görevli mahkeme, asliye hukuk mahkemeleridir. Nafakanın indirilmesi davası, görevli mahkeme dışında bir mahkemede açıldığı vakit mahkeme görevsizlik nedeniyle reddedilecektir. Bu nedenle görevli ve yetkili mahkemeyi bilmek ve uzman bir boşanma avukatından yardım alınması gerekmektedir.
Yer bakımından yetkili olan mahkeme ise Türk Medeni Kanunu’nun 177. Maddesinde düzenlemiş olduğu üzere “Boşanmadan sonra açılacak nafaka davalarında, nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.” denmiştir. Dava, yetkili mahkemede açılmadığı vakit, davalı tarafından yetkisizlik itirazında bulunulacaktır. Yetkili olmayan mahkemede dava açılması halinde, dava süreci uzayacaktır.
Nafaka indirim davasında, harç nisbi harca tabidir. Nisbi harç, mahkemenin değerine göre hesaplanan harçtır. Nafakanın yıllık miktarı üzerinden harç hesaplanacaktır.
Nafaka indirim davasını açmak adına herhangi bir süreye tabi değildir. Nafaka indiriminde önemli olan nafaka borçlusu ya da nafaka alacaklısının ekonomik durumunda olumlu ya da olumsuz değişikliğin olmasıdır. Nafaka borçlusu ya da alacaklısının ekonomik durumunda değişikliğinin bir dönem için geçerli olmaması halinde nafaka indirim talebi ile dava açılabilecektir. Nafaka indirim davası, ekonomik duruma göre her zaman açılabilmektedir.
Karşı dava, aynı mahkeme içerisinde davalı tarafın hak ve hukuki menfaatinde bulunduğu davadır. Karşı davada, davalı, davacının açmış olduğu davaya karşı iddia ve savunmalarının reddini isteyerek hak talep edebilmektedir.
Davacının açmış olduğu nafakanın indirilmesi davasına karşı, davalı da nafakanın indirilmesi için iddialarını reddederek nafakanın artırılması talebinde bulunabilecektir. Davalı, nafakanın indirilmesi talepli dava dilekçesinin kendisine tebliğ edilmesinden itibaren yasal süre içerisinde karşı dava açma hakkı vardır. Davalı, karşı davayı cevap dilekçesi içerisinde talep edebileceği gibi ayrı bir dilekçe ile de süresinde açabilir. Önemli olan karşı davayı yasal süre içerisinde açmak ve yasal süre içerisinde karşı dava harcı ile giderini yatırmaktır.
Nafakasının indirilmesi talepli dava, basit yargılama usulüne tabidir. Basit yargılama usulünde dava aşaması; dava dilekçesi ve cevap dilekçesinden ibarettir. Basit yargılama usulü, daha çabuk sonuçlanması gereken, kısa bir incelemeye ihtiyaç duyulan bir yargılama usulüdür.
Bu tür davalarda, mahkeme delilleri ve beyanları yeterli görür ise duruşma yapmadan dosya üzerinden karar verebilmektedir. Dosya üzerinden karar verilemiyor ise mahkeme duruşma yapacaktır.
Basit yargılama usulünde mahkeme, en fazla iki duruşma yaparak yargılamayı tamamlamak zorundadır. Yapılacak olan duruşmalar arası ise en fazla bir ay olmalıdır. Görüldüğü üzere nafakanın indirilmesi davası, boşanma davasından farklı bir usul ile görülmekte olup hızlı ve daha çabuk karara verilen bir yargılama usulüne tabidir.
Nafakanın indirilmesi talebinde mahkeme, öncelikle nafakanın indirilmesi için gerekli olan şartların oluşup oluşmadığına dair bir incelemede bulunacaktır. Davacının açmış olduğu davada, nafaka indirimi için uygunluk tespit ederse nafaka miktarında uygun bir hesaplama yapacaktır.
Nafaka indiriminde mahkeme, tarafların sosyal ve ekonomik durumlarını göz önünde bulunduracaktır. Nafaka miktarı, nafaka borçlusunun ekonomik durumuna göre yüksek bir miktar ise davacının yükümlü olduğu nafakasında indirim yapacaktır. Nafaka indirimi hesaplaması, tarafların her ikisine göre de hesaplanacaktır.
İSTANBUL ( ). AİLE MAHKEMESİNE
DAVACI: Ad Soyad (TC Kimlik No)
Adres
VEKİLİ: Av. Ad Soyad
Adres
DAVALI: Ad Soyad (TC Kimlik No)
Adres
KONU: Davacı müvekkilin ödemekle yükümlü olduğu … TL yoksulluk nafakasının … TL’ye indirilmesi talepli dava dilekçesidir.
H.E.D.: … TL
AÇIKLAMALAR:
1-) Taraflar, İstanbul ( ). Aile Mahkemesinin …/… Esas Sayılı dosyası üzerinden anlaşmalı olarak boşanmışlardır. Taraflar adına verilen boşanma kararı 2009 yılında kesinleşmiş ve anlaşmalı boşanma protokolünde kararlaştırılan … TL yoksulluk nafakası ödenmesine karar verilmiştir.
2-) Davacı müvekkil, mahkeme kararı gereği karara bağlanan yoksulluk nafakasının ödemesini bugüne kadar hiç aksatmamış ve nafakayı günü gününe yatırmıştır. Davacı müvekkil, boşanma tarihinde … Şirketi’nde yönetici sıfatıyla çalışmakta ve … TL geliri bulunmakta idi. Ancak şirket, tarafların boşanma tarihinden iki yıl sonrasında ekonomik sıkıntı nedeniyle kapatılmış ve müvekkil, aynı maaş ve aynı pozisyonda iş bulamamıştır.
3-) Davacı müvekkil, … Şirketi’nde satış temsilcisi olarak iş bulmuş ve aylık … TL maaş almaktadır. Görüldüğü üzere müvekkilin aylık gelirinde yaklaşık … TL düşüş meydana gelmiştir. Davacı müvekkilin maaş bordrosu dava dilekçesi ekinde sunuludur. Mahkeme gerekli görür ise müvekkilin çalıştığı şirket adına müvekkilin işe giriş tarihinden bu yana olan maaş bordrosunun getirtilmesini talep edebilmektedir.
4-) Diğer bir husus da davacı müvekkil evlenmiş ve başka birisiyle hayatını kurmuştur. Şimdiki evliliğinden de bir yaşında çocuğu bulunmaktadır. Yeni bir hayat kurmuş olması ve bir de bebek sahibi olması nedeniyle davalıya ödenen yoksulluk nafakası miktarının ödenmesi müvekkili ekonomik olarak sıkıntıya düşürmüştür.
5-) Tüm bu nedenlerle davalı tarafa ödenen yoksulluk nafakası miktarının düşürülmesi talepli dava açma zarureti doğmuştur.
HUKUKİ SEBEPLER: TMK, HMK ve ilgili her türlü yasal mevzuat.
HUKUKİ DELİLLER: Ekonomik ve sosyal durum araştırması, nüfus kayıt örneği, banka kayıtları, kredi kartı ekstreleri, faturalar, fişler, trafik sicil kaydı, gayrimenkul kaydı, maaş bordrosu ve ilgili her türlü yasal delil.
SONUÇ ve İSTEM: Yukarıda açıklanan ve gerekçelendirilen nedenlerle;
1-) Haklı davamızın kabulüne,
2-) Davacı müvekkilin ödemekle yükümlü olduğu yoksulluk nafakasının … TL’ye indirilmesine,
3-) Yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalı tarafça ödenmesi yönünde karar verilmesini saygılarımızla vekaleten talep ederiz.
Davacı Vekili
Av. Ad Soyad
İmza
İSTANBUL ( ). AİLE MAHKEMESİNE
DAVACI: Ad Soyad (TC Kimlik No)
Adres
VEKİLİ: Av. Ad Soyad
Adres
DAVALI: Ad Soyad (TC Kimlik No)
Adres
KONU: Davacı müvekkilin ödemekle yükümlü olduğu … TL iştirak nafakasının … TL’ye indirilmesi talepli dava dilekçesidir.
H.E.D.: … TL
AÇIKLAMALAR:
1-) Taraflar …/…/… tarihinde İstanbul ( ). Aile Mahkemesinin …/… Esas Sayılı dosyası üzerinden boşanmışlardır. Taraflar çekişmeli boşanma davası üzerinden boşanmış ve müşterek çocuk adına … TL iştirak nafakası ödenmesi yönünde karar verilmiştir.
2-) Davacı müvekkil adına ödenmesi adına hükmedilen iştirak nafakası, ekonomik durumundaki sıkıntılar nedeniyle davayı açma gereği doğmuştur. Müvekkilin ortağı ile birlikte açmış olduğu … Şirketi iflas etmiştir. Müvekkil, sabit maaş ile bir yere girmiş ve aylık geliri … TL’ye düşmüştür.
3-) Müvekkilin gelirinde bir hayli azalma olmuştur. Ancak bunun yanında müvekkil, kredi borcu altına da girmiş ve aylık … TL kredi borcu ödemesi bulunmaktadır. Müvekkilin kredi ödemesi beş yıl kadar daha sürecektir.
4-) Diğer bir husus da müşterek çocuk tarafların boşanma tarihinde … Koleji’nde okumakta iken davalı annesinin memleketine taşınması nedeniyle devlet okuluna yazdırılmıştır. Müşterek çocuğun okul ücretinde de bir hayli düşüş gerçekleşmiştir.
5-) Müvekkilin iştirak nafakası miktarındaki ödemesi ekonomik durumunun kötüye dönmesi nedeniyle bir hayli zorlaşmıştır. Tüm bu nedenlerle müvekkil adına ödemekle yükümlü olduğu iştirak nafakasının … TL’ye indirilmesini talep ederiz.
HUKUKİ SEBEPLER: TMK, HMK ve ilgili her türlü mevzuat.
HUKUKİ DELİLLER: Ticaret sicil gazetesi, ekonomik ve sosyal durum araştırması, nüfus kayıt örneği, vergi levhası, maaş bordrosu, okul kaydı, banka kayıtları, kredi kartı ekstresi, kira sözleşmesi ve ilgili her türlü yasal delil.
SONUÇ ve İSTEM: Yukarıda açıklanan ve gerekçelendirilen nedenlerle;
1-) Haklı davamızın kabulüne,
2-) Davacı müvekkilin ödemekle yükümlü olduğu …TL iştirak nafakasının …TL’ye düşürülmesine,
3-) Yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalı tarafça ödenmesi yönünde karar verilmesini saygılarımızla vekaleten talep ederiz.
Davacı Vekili
Av. Ad Soyad
İmza
Taraflar arasında görülen boşanma ile birlikte görülen davada, kadın lehine hükmedilen nafakanın kaldırılmasını ve aksi halde indirilmesi talebinde bulunmuştur. Davacı erkek kira gelirinin olmadığını ve üzerindeki kayıtlı taşınmazı da bulunmadığı ve yalnızca emekli maaşı ile geçindiği gerekçesi ile nafakanın indirilmesini talep etmiştir. Yerel mahkemenin nafakayı indirme talebi Yargıtay tarafından bozulmuştur.
Yargıtay, davacı tarafın nafaka davası esnasında taşınmazlarını satması ve kira gelirinin ortadan kalkması durumlarında tedbir nafakasının indirme koşulu olarak görülmeme kanaatine vararak kararın bozulmasına karar vermiştir. (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2016/23828 Esas, 2018/10210 Karar)
Taraflar anlaşmalı boşanma yolu ile boşanmış ve Davacı baba, çocuklarının velayeti annede bulunan ortak çocuk adına ödenen iştirak nafakasının indirilmesi ve kişisel ilişkinin yeniden düzenlenmesi talebi ile dava açılmıştır. Davacı baba, boşanma tarihinden sonra davalı annenin davacı baba ile aynı gelir elde eden bir işe girmesi gerekçesi ile 600,00 TL olan nafakanın 400,00 TL’ye indirilmesine ve indirilen nafakanın her yıl artırım yapılması yönünde karar vermiştir.
Yargıtay, gerçekleşen durum karşısında, tarafların boşanma tarihinden sonra ekonomik durumlarının değiştiğinden ortak çocuk yararına hükmolunan iştirak nafakasının azaltımında bir isabetsizlik görmediğinden mahkemenin vermiş olduğu kararı onamıştır. (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2017/6469 Esas, 2017/14754 Karar)
Taraflar arasında anlaşmalı boşanma yolu ile boşanılmış, davacı baba müşterek çocuklar adına aylık 1.500,00’er Euro ve ortak çocukların bakıcısı adına aylık 1.000,00 Euro ve eski eş adına 2.000,00 Euro olarak ödenen yoksulluk nafakasının indirilmesi talebi ile dava açmıştır. Ancak yerel mahkeme, davacının açmış olduğu davanın reddine karar vermiştir.
Yargıtay, yerel mahkemenin temyiz edilmesi ile dosyayı incelemeye almış ve açılan davanın parasal hükümlerin kaldırılmasına ve indirilmesine ilişkin olduğundan nispi harca tabi olduğunu belirtmiştir. Ancak açılan dava maktu harç ile açılmıştır. Yargıtay Harçlar Kanunu madde 30’a göre harç ödenmesi yapılmadan devam eden işlerin yapılmayacağını belirtmiştir. Bu nedenlerle dava dilekçesinde yer alan talepler yönünden, indirilmesi istenilen nafakanın yıllık tutar üzerinden dava değerinin belirterek nispi harcın tamamlattırılması ve tamamlama sonrası bir karar verilmesi gerektiğini belirtmiştir. Eksik harç ile yargılamaya devam edilmesini usul ve kanuna aykırı bulmuştur. (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2016/23855 Esas, 2017/13389 Karar)
Taraflar anlaşmalı boşanma yolu ile boşanmış ve anlaşmalı boşanma protokolünde 1000 TL yoksulluk ve 250 TL iştirak nafakası ödenmesi yönünde karara bağlanmıştır. Davacı baba, kredi borcu olduğunu, yeniden evleneceğini ve aile bütünlüğünün maddi zorluk yaşatmamak adına nafakanın indirilmesini talep etmiştir. Yerel mahkeme, davacı babanın sorumlu olduğu iştirak nafakasının 500 TL, yoksulluk nafakasının ise 150 TL’ye düşürülmesine karar verilmiştir.
Yargıtay, mahkemenin vermiş olduğu kararı doğru görmemiş ve yoksulluk ile iştirak nafakasının indirilmesi istemini usul ve yasaya aykırı bulmuştur. Davacının sosyal ve ekonomik durumunda önemli bir değişiklik olmadığı ve boşanma davasının kısa süre içerisinde açılması nedeniyle davanın reddine kararı verilmesi gerektiğini belirterek bozma kararı vermiştir. (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2016/3334 Esas, 2016/3724 Karar)