Kamu görevlisinin ticareti suçu, Türk Ceza Kanunu’nda Millete ve Devlete Karşı Suçlar kısmında, Kamunun İdaresinin Güvenirliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar bölümünde 259. maddesinde düzenlenmiştir. Madde metninde, kamu görevlisinin sağlamış olduğu nüfuzu kötüye kullanmak suretiyle başkalarına mal veya hizmet çalışması halinde cezalandırılacağı belirtilmiştir. Kamu görevlisinin görevi nedeniyle nüfuzunu kullanarak mal ya da eşya satarak kişilerin bir şeyler alma konusunda kendilerini zorunda hissetmemeleri sağlanmaktadır. Suç olarak tanımlanarak bu durumun önüne geçilmeye çalışılmıştır.
Kamu görevlisinin ticareti suçu ile nüfuz ticareti suçu uygulamada karıştırılmaktadır. Ancak her iki suç birbirinden farklıdır. Nüfuz ticareti suçunda, kamu görevlisi olmayan bir kimsenin kamu görevlisi olan birisinin nüfuzunu kullanarak haksız bir işi gördürme vaadinde bulunulmasıdır. Ancak kamu görevlisinin ticareti suçunda, suç işleyen kişi kamu görevlisi olup kamu görevlisi olmanın getirdiği nüfuzu kullanarak başkasına mal satımı halinde suç işlemiş olacaktır.
Suçta korunmak istenen değer, kamu idaresinin işleyişine ve saygınlığına olan güvenin korunmasıdır. Kamu adına çalışan kamu görevlilere olan saygınlık ve güven de korunmak istenmiş, kamu görevinin sağladığı nüfuzun suistimal edilmesi önlenmeye çalışılmıştır. Kamu görevlisinin ticareti suçu, özgü suçtur. Suç ancak kamu görevlisi tarafından işlenebilecektir. Suçun mağduru ise kamu görevlisinin nüfuzunu kullanarak mal ya da hizmet kaçırmaya çalıştığı kişi olacaktır.
Kamu görevlisinin ticareti suçunun yaptırımı, altı aya kadar hapis cezası veya adli para cezasıdır. Görüldüğü üzere suçun yaptırımı seçimlik olarak öngörülmüştür. Suçun yaptırımı olarak ya hapis cezası ya da adli para cezası olarak verilecektir. Hapis cezası verilmiş ise yaptırım adli para cezasına çevrilemeyecektir. Ancak adli para cezasının ödenmemesi halinde ceza, hapis cezasına çevrilecektir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) verilmesi de mümkündür. Sanık hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmesi için öncelikle sanığın rızasının olması ve adli sicil kaydının olmaması gerekmektedir. Sanık hakkında verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının kesinleşmesinden sonra denetim süresine girilecek ve denetim süresi içerisinde bir suç işlemediği vakit hiçbir sonuç doğurmadan sona erecektir. Hapis cezasının ertelenmesi kararının da verilmesi mümkündür.
Görevli mahkeme, asliye ceza mahkemesidir. Dava, suçun işlendiği yerde asliye ceza mahkemesinde görülecektir.
Şikayete tabi suçlar listesinde yer almamaktadır. Bu nedenle suça ilişkin soruşturma savcılık tarafından resen soruşturulacaktır. Şikayete tabi suç olmadığından uzlaşmaya tabi suçlar arasında da yer almamaktadır. Soruşturma aşamasında savcı, kovuşturma aşamasında mahkeme tarafından dosya uzlaşmaya gönderilmeyecektir.
Kamu görevlisinin ticareti suçuna ilişkin zamanaşım süresi 8 yıldır. Suçun işlendiği tarihten itibaren veya dava açılsa dahi süre içerisinde sona ermemesi nedeniyle zamanaşımının dolması nedeniyle dava düşecektir.
Müşteki şüpheli emniyet amiri sıfatını kullanarak … İlçe Emniyet Müdürlüğünde çalışan memurlara patates sattığı iddiasında bulunulmuştur. Tanıklar beyanında memurlara patates satıldığına dair doğrulamıştır. Müşteki şüpheli hakkında kamu görevlisinin ticareti ve basit tehdit suçlarından soruşturma başlatılmış, savcılık tarafından kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiştir. Müşteki şüpheli müdafii tarafından savcılık tarafından verilen kararın kaldırılmasına yönelik kararın kaldırılmasına ilişkin sulh ceza hakimliğine itiraz edilmiştir.
Sulh ceza hakimliği yapılan itirazın reddine kararını vermiştir. Müşteki şüpheli hakkında kamu görevlisinin ticareti suçundan toplanan delillerde kamu davası açılmasını gerektirir nitelikte olduğundan kamu davası açılması gerektiğinden itiraz edilmiş, kanun yararına bozma istemli talepte bulunulmuştur. Yargıtay, dosya incelemesinde, kamu görevlisinin ticareti suçundan suç işlendiğine dair delillerin mahkemece değerlendirilmesi gerektiği, toplanan delillerin kamu davası açılması gerektiğini belirtmiştir. Bu nedenlerle Yargıtay, kanun yararına bozma istemini kabul ederek sulh ceza hakimliğinin vermiş olduğu kararın bozulması yönünde karar verilmiştir. (Yargıtay 5. Ceza Dairesi 2017/5860 Esas, 2017/5144 Karar)
Sanık hakkında asliye ceza mahkemesi tarafından kamu görevlisinin ticareti suçundan yargılanmıştır. Mahkeme tarafından sanık hakkında mahkumiyet kararı verilmiş, mahkumiyet kararına karşı temyiz başvurusunda bulunulmuştur. Sanık, … Devlet Üniversitesinde kamu görevlisi olarak çalışmaktadır. Sanık, mesai saatleri içerisinde kozmetik ürünleri pazarladığı gerekçesiyle iddiasıyla kamu davası açılmıştır.
Yargıtay, dosya incelemesinde, sanık hakkında verilen mahkumiyet kararını hukuka aykırı bulunmuştur. Suçun unsuru olan kamusal nüfuzun kullanılması fiili, söz konusu eylemde oluşmadığı belirtilmiştir. Bütün bunlar nedeniyle Yargıtay, mahkemenin vermiş olduğu mahkumiyet kararı doğru bulunmamış, beraat kararı verilmesi gerektiğinden bozma kararı verilmiştir. (Yargıtay 5. Ceza Dairesi, 2013/14027 Esas, 2014/195 Karar)