İhtiyati Haciz

İhtiyati Haciz Nedir?

Alacaklının para alacağını garanti altına almak adına mahkeme aracılığıyla borçlunun mallarına geçici olarak konulan koruma tedbiridir. İcra ve İflas Kanunu (İİK)’nda düzenlenmiştir. Alacaklının mahkeme kararıyla borçlunun mallarına ihtiyati haciz tedbir koydurması ancak borç miktarı kadar olabilecektir, ihtiyati haciz kararının amacı ileride açılacak olan icra takibinin kesinleştirilmesi için usulleri yerine getirmek ve sonuçsuz kalmasını önlemek amacıyla alınmaktadır.

Alacaklı, vadesi gelmiş para alacağına dair ihtiyati haciz kararı talep edebileceği gibi vadesi gelmemiş para alacağı adına da başvuruda bulunabilecektir. İİK 257’de de belirtilmiş olduğu üzere; alacaklı rehinle temin edilmemiş ve vadesi gelmiş olan para borcunu kanıtlaması halinde ihtiyati haciz kararı talebinde bulunabilecektir. Vadesi gelmemiş para borcuna ihtiyati haciz talep edebilmek ister ise;

  • Borçlunun belirli yerleşim yeri yoksa,
  • Borçlu taahhütlerinden kurtulmak amacıyla mallarını gizlemeye, kaçırmaya veya kaçmaya hazırlanacak ya da alacağını ihlal etmek amacıyla hileli işlemlerde bulunur ise ihtiyati haciz isteyebilecektir (İİK madde 257/2).

Borçlunun mallarına ihtiyati haciz kararının verilmesi sonrasında alacaklı dava veya icra takibi açar ve sonucunda haklı bulunur ise tedbir konulan mallar icra dairesi tarafından satışa çıkarılacaktır. Satılan malların bedeli üzerinden alacaklının alacak bedeli ödenecektir.

Alacaklı, mahkemenin ihtiyati haciz kararı vermesinden itibaren 10 gün içerisinde kararı veren mahkemenin yargı çevresindeki icra dairesinden kararın infazını istemelidir, başvurmaz ise karar kendiliğinden kalkacaktır. (İİK madde 261)

İhtiyati Haciz Kararını Kim Verir?

Karar, ancak mahkeme kararıyla mümkündür, alacaklı ihtiyati haciz kararı verilmesi için hazırlamış olduğu dilekçe ile yetkili ve görevli mahkemeye başvuruda bulunmalıdır. Mahkeme talebi değerlendirmesini dosya üzerinden gerçekleştirebilecek, duruşma yapmadan karar verebilecektir. İhtiyati haciz kararına dair yargılama, basit yargılama usulüne tabidir. Bu nedenle kısa sürede sonuçlanacak, mahkeme duruşmasız da karar verebilecektir.

İhtiyati Haciz Teminat

Teminat, alacaklının ileride haksız çıkması nedeniyle borçlunun ve 3. kişinin uğrayacağı zararları karşılamak için alınmaktadır (İİK madde 259). Mahkemelerde genellikle alacağın yatıracağı teminat oranı %10-%15 oranındadır. Alacak bir ilamdan kaynaklanıyor ise teminat göstermesi gerekmemektedir. Ancak ilam niteliğinde bir belge olması halinde alacaklının teminat yatırıp yatırmaması konusunda mahkeme takdir edecektir (İİK madde 259/3). Alacaklının borçlu aleyhine başlatmış olduğu icra takibinin kesinleşmesinin ardından teminat olarak yatırdığı değeri geri alabilecektir.

Kısmi İhtiyati Haciz Nedir?

Kanunda yer almamakta fakat uygulamada çok fazla karşılaşılmaktadır. Alacaklı ihtiyati haciz talebinde bulunurken alacak miktarının yüksek olması nedeniyle alacak miktarından daha düşük değerde ihtiyati haciz kararı verilmesini talep etmektedir. Nedeni ise alacaklının tüm alacağı üzerinden hesaplanacak olan teminat değerinin yüksek olması ve daha düşük miktardaki bedelden teminat yatırabilmesidir.

İcra Takibinden Sonra İhtiyati Haciz

Borçlu aleyhine icra takibi açılması sonrasında veya takibe itiraz edilmiş olması halinde ihtiyati haciz kararı alınabilmektedir. Yargıtayın yerleşmiş kararlarında da ihtiyati haciz kararının takip sonrasında veya takibe itiraz halinde tedbir mahiyetinde alınabileceği ve haciz kararı alınarak icra takip dosyasında uygulanacağı belirtilmiştir.

İhtiyati Haciz Şartları

  • Alacaklı para alacağına istinaden talepte bulunabilecektir.
  • Para alacağı, rehinle teminat altına alınmamış olmalıdır. Kanunda vadesi gelmiş ve rehinle teminat altına alınmayan para alacağı adına ihtiyati tedbir kararının verilebileceği belirtilmiştir.
  • Vadesi gelmemiş para borçlarına dair ancak İcra ve İflas Kanunu’nun 257. maddesinde belirtilen durumlar olması halinde ihtiyati haciz tedbir talebinde bulunabilecektir.
  • Alacağın dayanağının da mutlaka talep dilekçesinde belirtilmesi gerekmektedir. Alacaklı, alacağına dair deliller ile ispatını gerçekleştiremez ise ihtiyati haciz talebi mahkeme tarafından reddedilebilecektir. Mutlaka alacağa kaynak olarak bir belge, ilam veya ilam niteliğinde bir belge sunmalıdır.

İhtiyati Haciz Kararına İtiraz

Mahkemenin vermiş olduğu ihtiyati haciz kararına itiraz etmek mümkündür. İİK madde 265’e göre, haciz tutanağına dair tebligatın gerçekleşmesinden itibaren 7 gün içerisinde itiraz edilebilmektedir. İtiraz gerekçesi olarak;

  • Kendisi dinlenilmeden verilen kararın dayandığı sebepler,
  • Mahkemenin yetkisine ve teminat,
  • Kendisinin bulunduğu hacizlerde haczin tatbiki sunulabilecektir.

Kimler İtiraz Edebilir?

Mahkemenin vermiş olduğu karara karşılık borçlu ve menfaati ihlal edilen 3. kişinin itiraz etmeye hakkı bulunmaktadır. Mahkemeye ihtiyati haciz kararının usulüne ilişkin nedenler sürerek itiraz hakkı bulunmaktadır. Borçlu İİK madde 265’te belirtilen sebeplere dayanarak itiraz edebilir, alacaklının alacağa dair sunmuş olduğu nedenlere itiraz edemez.

İtiraz Nereye Yapılır?

İhtiyati haciz kararı veren mahkemeye itiraz edilmektedir. Mahkeme, itirazı değerlendirerek kabul veya reddetmektedir. İtiraz üzerine mahkeme duruşma günü vererek her iki tarafı dinleyerek itiraz reddini haklı görür ise kararını değiştirebilir veya tamamen kaldırabilecektir (İİK madde 265/4). Mahkemenin itiraz üzerine vermiş olduğu karara karşılık istinaf yolu açıktır. İstinafa başvurması halinde ihtiyati haciz kararın icrasını durdurmayacaktır.

İhtiyati Haciz Kendiliğinden Kesin Hacze Ne Zaman Dönüşür?

Alacaklı, icra takibi başlatmadan veya dava açmadan önce mahkeme tarafından ihtiyati haciz kararı almış ise kararın alacaklıya tebliğden itibaren 7 gün içerisinde dava açmalı veya icra takibi başlatmalıdır. Eğer borçlu, icra takibine itiraz etmez ve takip kesinleşir ise kendiliğinden kesin hacze dönüşecektir.

İhtiyati Haciz Kararı Nasıl Kaldırılır?

Borçlu ihtiyati haciz kararının kaldırılması amacıyla 2 yola başvuruda bulunabilmektedir;

  1. Mahkemenin kendisini dinlemeden ihtiyati hacze dayandığı sebeplere, mahkemenin yetkili olmadığını, teminata karşı, kendisi olmadan yapılan haciz uygulamasına karşı 7 gün içerisinde itiraz edebilir (İİK madde 265). Mahkeme tarafından borçlunun itirazına dair değerlendirmesi sonrası haklı bulması halinde kararı kaldıracaktır.
  2. Diğer kaldırma yolu ise teminattır. Borçlu, para veya mahkemenin kabul edeceği taşınır veya taşınmaz rehni, devlet tahvili, banka mektubu sunması halinde mahkeme tarafından ihtiyati haciz kararı kaldırılabilecektir (İİK madde 266).

İhtiyati Haciz Yetkili Mahkeme, Hangi Mahkeme Karar Verir?

Yer yönünden yetkili mahkeme, takibe konu olan borcun kaynağına göre yetkili icra dairesinin bulunduğu yerdir.

Görevli mahkeme ise para alacağına ilişkin olduğundan asliye hukuk mahkemesi veya asliye ticaret mahkemesidir. Ancak borcun konusuna göre hangi mahkemeden talep edileceği de değişkenlik göstermektedir. Ticari davalardan kaynaklanan borca dayalı olarak talep ediliyor ise asliye ticaret mahkemesine başvurulacaktır. Ancak tacir olmayan kimseler arasındaki borçtan ve para alacağından kaynaklanması halinde asliye hukuk mahkemesine başvurulmalıdır.

İhtiyati Haciz Dilekçesi

Tedbir kararı alınması adına başvuruda bulunacak dilekçe, kanuna ve usule uygun olmalıdır. Dilekçe, dava dosyasının en önemli belgelerinden birisi olup bu nedenle titizlikle ve hukuki tecrübeye sahip olan avukat tarafından düzenlenmektedir.

Vadesi gelmemiş veya vadesi gelmiş para borçlarında alacaklının kanunen kanıtlaması gereken ve dilekçesinde sunması gereken delilleri bulunmaktadır. Bu nedenle maktu ihtiyati haciz tedbir talepli dilekçe her alacak için geçerli olmayabilir. Borcun kaynağı, görevli veya yetkili mahkemenin belirlenmesi, deliller kanuna göre hazırlanmalıdır.

İhtiyati haciz talebinde bulunulacak olan dilekçe uzman bir avukat aracılığıyla hazırlanmalı, internet üzerinden sabit yazılan dilekçeler üzerinden değiştirilerek düzenlenmemelidir. Aksi halde hukuki ve teknik ileriye dönük kayıplarınız meydana gelebilecektir.

İhtiyati Haciz ve İhtiyati Tedbir Farkı

  • Her iki karar tedbir almaya yöneliktir, ancak şartlar ve borcun niteliğine göre farklılık göstermektedir; İhtiyati haciz yalnızca para borcuna ilişkin konularda talep edilebilirken ihtiyati tedbir kararında para dışındaki alacaklar haricinde de talep edilebilmektedir.
  • İhtiyati tedbirde davaya konu olan mal hakkında talepte bulunulmaktadır; ancak ihtiyati haciz alacak davası açılmadan veya icra takibi başlatılmadan talepte bulunulmaktadır.
  • İhtiyati tedbirde taraflar arasındaki uyuşmazlığa konu olan mal üzerinden karar alınması (Örneğin; mal rejimi tasfiye davası açan eş, davaya konu olan gayrimenkul veya araç adına tedbir kararı konulma talebi) talep edilebilir. İhtiyati hacizde alacaklı aralarındaki borca dayalı olarak borçlunun herhangi bir malının üzerine tedbir kararı verilmesini isteyebilir, uyuşmazlığa konu olan bir mal üzerinden konulma şartı bulunmamaktadır.
  • Ayrıca davada ihtiyati tedbir kararı verilen mal, davacının haklı çıkması halinde davacıya teslim edilecektir. İhtiyati hacizde, alacaklının haklı çıkması halinde icra müdürlüğü aracılığıyla malın satışı gerçekleşecek ve bedel alacaklıya ödenecektir.
WHATSAPP