Hacizde İstihkak Davası

• Basit yargılama usulüne tabidir. Basit yargılama usulü, yazılı yargılama usulünden farklı olup dilekçeler aşaması daha kısa sürmekte ve yalnızca dava dilekçesi ile cevap dilekçesinden oluşmaktadır. Ayrıca en fazla 3 duruşmada (delillerin toplanılmasına göre değişkenlik gösterebilir) tahkikat gerçekleşecektir. Ayrıca adli tatilde dahi görülen dava türüne girmektedir.
• İstihkak davası sonucunda malın, borçluya ait olmadığı yönünde karar verilir ise malın üzerindeki haciz kalkacaktır. 3. kişinin malının değerinin %15’in değerinde alacaklıya tazminat ödemesi yönünde mahkeme karar verecektir. Ancak borçluya ait bir mal olduğu hükmedilir ise alacaklı haczedilen malın satışını talep etme hakkına sahip olacaktır. Alacaklının alacağını temin etmesinde gecikmesi olduğundan davacının tazminat ödemesi yönünde alacağın %20’sinden aşağı olmamak koşuluyla karar verecektir.

İstihkak İddiasında Bulunma

Haciz esnasında 3. kişi veya borçlu istihkak iddiasında bulunur ise haciz memuru tarafından bu iddia haciz tutanağına geçirilecektir. 3. kişinin haciz esnasında bulunamaması halinde ise haczi gerçekleştiren icra dairesine başvurarak istihkak iddiasında bulunur ve iddia haciz tutanağına memur tarafından geçirilecektir (Borçlu veya 3. Kişi haczi öğrendiğinden itibaren 7 gün içerisinde istihkak iddiasında bulunmaz ise ileri sürme hakkını kaybedecektir).

İcra müdürü tarafından istihkak iddiası hem borçlu hem de alacaklıya itirazları olup olmadığına dair bildirim yapmak için 3 günlük süre verecektir. Bu süre içerisinde alacaklı veya borçlu itiraz etmezler ise mal üzerindeki haciz işlemi sona erecek ve mal 3. kişiye iade edilecektir.

Ancak alacaklı veya borçlu verilen süre içerisinde istihkak iddiasına itiraz eder ise icra müdürü tarafından dosya icra mahkemesine gönderilecektir. İcra mahkemesi ise 3. Kişinin istihkak iddiasına ve delillerine dayanarak takibin talikine veya devamına karar verecektir. Mahkeme tarafından takibin ertelenmesine karar verilir ise 3. Kişiden teminat yatırılması yönünde karar verecektir. 3. kişinin iddiası, takip sürecini etkilemek adına kötü niyetli olduğu kanaatine varılırsa mahkeme tarafından takibin devamı yönünde karar verilecektir (Takibin devam edilmesi yönünde vermiş olduğu karar ise kesin olduğu İİK madde 97/5’te belirtilmiştir).

İstihkak Dava Açma Süresi, Zamanaşımı

Davanın ne zaman açılacağı, sürenin hangi tarihten başlayacağı uygulamada çok fazla karıştırılmaktadır. Bu nedenle İcra ve İflas Kanunu detaylı bir şekilde okunmalı ve süre başlangıç tarihine dair detaya dikkat edilerek açılmalıdır.

Mahkeme tarafından icra takibinin devamı veya ertelenmesi yönünde verilen kararın tefhim veya tebliğden itibaren 3. kişi, 7 gün içerisinde aynı icra mahkemesinde dava açmalıdır. Açmadığı takdirde istihkak iddiasından vazgeçmiş sayılacaktır (İİK madde 97/6).

İcra ve İflas Kanunu’nun 96. maddesinin 9. fıkrasında, haczedilen eşyalar hakkında istihkak iddiasında bulunma imkanı verilmemiş ve malın satımı gerçekleşip alacaklıya verilmemiş ise 3. kişinin haczi öğrenmesinden itibaren 7 gün içerisinde istihkak davasını açabilecektir. İlgili maddede önemli olan malın satılıp bedelinin alacaklıya verilmemesine kadar olan süredir, aksi durumda icra takibi sona ermiş olacak ve bu nedenle 3. kişi istihkak iddiasında bulma hakkını kaybetmiş olacaktır.

Dava Süreci Nasıldır?

• Mahkeme davacının dava dilekçesini inceleyecek, duruşma davetiyesi ile birlikte davalıya tebligat gönderecektir.
• Davalı ise davacının yazmış olduğu dava dilekçesine cevap dilekçesi düzenleyecek ve davacıya cevap dilekçesi gönderilecektir. Basit yargılama usulüne tabi olduğundan dava ve cevap dilekçesi ile dilekçeler aşaması tamamlanmış olacaktır.
• Aynı mala ilişkin aynı taraflar arasında birden fazla istihkak davası görülüyor ise mahkeme tarafından diğer dava ile birleştirme yönünde karar verecektir.
• Dilekçeler aşamasının tamamlanması ile mahkeme tahkikat aşamasına geçecektir. Tahkikat aşamasında delilleri değerlendirecek, tanıklar var ise tanık dinlemesi ve beyanlarının alınması, keşif veya bilirkişi incelemesi gerçekleştirilecektir.
• İlk duruşma günü davacı duruşmaya katılmaz ise dosya işlemden kaldırılacaktır. Davacı işlemden kaldırıldığı tarihten itibaren 3 ay içerisinde başvuruda bulunarak davayı yenileyebilecektir.
• Mahkeme delillerin tamamlandığı kanaatine varması halinde ise artık bir hüküm kurarak davayı sonlandıracaktır. Vermiş olduğu kısa karar sonrasında, kararın verildiği tarihten itibaren gerekçeli karar yazılacaktır.
• Gerekçeli karar mahkeme tarafından yazılması halinde her iki tarafa karar tebliğ edilecektir. Taraflardan biri veya her ikisi yasal itiraz süresi içerisinde istinafa başvurmaz ise karar kesinleşecektir.

Kimler İstihkak Davası Açabilir?

Davaya konu olan mal, 3. Kişinin elinde iken veya borçlunun elindeki iken haczedilmesine göre dava açma prosedürü ve davayı açacak olan kişide de değişkenlik söz konusu olacaktır;

• Mal borçlunun elinde haczedilmesi halinde istihkak iddiası sunarak dava açacak olan kişi, 3. kişidir. Davalı ise alacaklı olacaktır.
• İstihkak davasına konu olan mal, borçlunun değil de 3. kişinin elinde bulunulduğu vakit icra müdürü malları 3. Kişinin yediemininde bırakır ise malları elinden alamayacaktır. İcra müdürü tarafından alacaklıya istihkak davası açmak için 7 gün süre verecektir. Görüldüğü üzere borçluya ait olduğu mal, 3. Kişinin elinde iken haczedilmiş ise davayı alacaklı olan kişi açacak olup davalı 3. kişi olacaktır. Dilenirse bu noktada bir icra avukatı ile de sürecinizi yürütebilirsiniz.

Görevli ve Yetkili Mahkeme

Haciz nedeniyle açılan istihkak davalarında görevli mahkeme icra mahkemeleridir. Yer yönünden yetkili mahkeme ise, icra takibinin yapıldığı yer veya genel yetkili mahkeme davalının yerleşim yeridir.

İstihkak Davası İcra Takibini Durdurur Mu, Takibin Durdurulması Mümkün Mü?

Mahkeme, 3. kişinin istihkak iddiasını yerinde görür ise icra takibinin talikine (ertelenmesine) karar verecektir. Mahkeme tarafından takibin devamı yönünde karar vermesi halinde icra takibi durmayacak, icra işlemleri devam edecektir. İcra takibinin devamı yönünde karar, kesin karardır.

İstihkak Davasında Harç Hesaplama

Maktu (sabit) değil, nispi harca tabidir. Nispi harç, dava değeri üzerinden hesaplanan harç türüdür. Yargıtayın yerleşmiş kararlarında, istihkak davalarına konu olan dava değeri, hacizli malın değerinden daha az olması halinde alacak miktarı üzerinden nispi karar ve ilam harcının ¼’ü peşin alınacaktır.

İstihkak Dava Ne Kadar Sürer?

Basit yargılama usulüne tabi olduğundan en fazla 3 duruşma kadar sürmektedir. Ancak her mahkemenin iş yoğunluğu, duruşma tarihi belirleme periyotları, delillerin toplanması gibi nedenlerle davanın ne kadar süreceği de kesin olarak belirtilemez. Belli bir ortalama vermek gerekirse 3 ay ile 8 ay arasında sürmektedir.

3. Kişi İstihkak İddiasını Nasıl İspatlamalı?

Her davada taraflar iddialarını kanıtlamak amacıyla hukuka uygun deliller sunmalı ve ispatlamayı gerçekleştirmelidir. İstihkak davasına dair İcra ve İflas Kanunu’nda özel ispat hükümleri düzenlenmiştir.

İstihkak davasında, 3. kişi haczedilen malların kendisine ait olduğunu ve borçluya ait olmadığını ispatlaması gerekmektedir. İspatlaması halinde söz konusu mallar üzerinden hacizler kaldırılacaktır. Örneğin; borçlunun haczinde 3. kişinin elektronik bir aleti de haczedilmiş ise malı satın aldığı yere ait faturasını sunabilir, kendi kişisel bilgilerinin cihaz içerisinde olduğunu belirterek kendi malı olduğunu ispatlayabilecektir.

Bunun yanında 3. Kişi iddiasını her türlü delille ispatlayabilecektir, 3. Kişinin malı, borçlunun evinde veya iş yerinde haczedilmiş ise neden kendi malının orada olduğunu, emanet olarak vermiş ise emanet verdiğine dair tanık delili olup olmadığına dair dava dilekçesinde delilini belirtmelidir.

İstihkak Davası Dilekçe Örneği

• Dava dilekçesi bir dava için önemli belgelerden birisidir. Dava dilekçesinin tam veya eksik yazılması, davayı haklı nedene dayanarak açtığını ispatlayıp ispatlayamaması halinde dava sonunda kurulacak hükmü etkileyecektir. Bu nedenle ileri sürülen iddialar, deliller, dayandırılacak kanun maddeleri çok önemli olup dilekçe iyi hazırlanmalıdır.
• İstihkak iddiasında bulunan 3. kişi dava dilekçesi hazırlarken Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na uygun hazırlamalı ve istihkak iddiasını dayandıran hukuka uygun delilleri ile dilekçesinde belirtmelidir.
• Davacı, görevli ve yetkili mahkemeye hitaben dilekçe oluşturulmalıdır. Aksi halde hukuki süreç olumsuz yönde etkilenecektir.
• Her somut olay ve durum değişkenlik göstereceğinden internet üzerinden alınan ve sabit bir olay üzerinden hazırlanan dilekçe üzerinden yapılan düzenleme ile açılan dava sağlıklı olmayacaktır. Dava dilekçesi her olay ve duruma göre değişkenlik gösterecek, sunulan iddialar, iddialara göre deliller de farklılık arz edecektir. Bütün bu nedenlerle davanızın sağlıklı geçmesi ve hukuki kaybınız olmaması adına internette paylaşılan örnek üzerinden dilekçe oluşturulmamalı, bir avukat aracılığıyla dava dilekçesi hazırlanmalıdır.

3. Kişinin İstihkak İddiası Yargıtay Kararı

İstihkak İddiası Olmadan Dava Açılması

Davacı alacaklı, haciz esnasında haczedilen mallarla ilgili davalı 3. kişi lehine çalışan tarafından istihkak iddiasında bulunulduğunu, ancak çalışanın bulunduğu istihkak iddiasının geçersiz olduğunu, borçlu ile 3. kişi arasında muvazaa olduğunu belirterek istihkak iddiasının reddine dair talepte bulunarak, davanın kabulü yönünde karar verilmesini talep etmiştir. Davalı 3. kişi ise davanın reddi yönünde karar verilmesini talep etmiştir. Mahkeme tarafından iş yeri devrinin muvazaalı olduğu gerekçesiyle davanın kabulü yönünde karar verilmiş, davalı 3. kişi vekili temyiz etmiştir.

Davaya konu olan olayda, 3. kişi tarafından hacizden itibaren 7 günlük süre içerisinde istihkak iddiasında bulunulmamıştır, bu nedenle davacının istihkak davası açmakta hukuki yararı bulunmamaktadır. Yargıtay, dosya incelemesinde dava şartı yokluğundan usulden ret yönünde karar verilmesi gerekirken davanın kabulü yönünde karar vermesini doğru bulmamıştır. Bu nedenle bozma yönünde karar vermiştir. (Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2016/21543 Esas, 2020/516 Karar)

İstihkak Davası Görülürken Borçlunun Menfi Tespit Davasının Kabulü

Davacı 3. kişi icra hukuk mahkemesinde borçlu şirket ile bir ilgisi olmadığını ve kendisine ait 400 ton mısırı istihkak beyanına rağmen haczedildiğini, arazinin de kendisine ait olduğunu, borçlu şirket üzerine kayıtlı arazi olmadığını belirterek istihkak iddiasının kabulü ile hacizlerin kaldırılmasına karar verilmesi yönünde karar verilmesini talep etmiştir. Davalı alacaklı ise davanın reddini talep etmiştir.

Mahkeme vermiş olduğu kararda borçluda bulunması gerektiren sebeplerin bulunmadığı, olaylara ilişkin güçlü ve somut deliller sunulmadığından davanın reddi yönünde karar verilmiştir. Davacı ve davalı tarafından temyiz başvurusunda bulunulmuştur. Yargıtay dosya incelemesinde, borçlunun alacaklı aleyhine asliye hukuk mahkemesinde menfi tespit davası görüldüğünü bildirmiştir. Asliye hukuk mahkemesinde, davanın kabulü yönünde karar verilmiş, davacının borçlu olmadığına dair tespitte bulunmadığı tespit edilmiş, karara karşılık temyiz başvurusunda bulunulduğu tespit edilmiş, kesinleşmediği anlaşılmıştır. Söz konusu davanın sonucu iş bu davayı etkileyeceğinden hükmün bozulması yönünde karar verilmiştir. Ancak ilerleyen vakitlerde, davalı tarafın haksız olduğu ve hacizlerin kaldırılmasına yönelik kararın verildiği ve kesinleştiği tespit edilmiştir.

Dosyadaki hacizler kendiliğinden kalkmıştır, bu nedenle hacizler istihkak davası açılması sonrasında yargılama aşamasında kalktığı, davanın konusuz kaldığı nedeniyle mahkemenin yazılı hükmü isabetsiz olduğu belirtilmiştir. Tüm bu nedenlerle mahkemenin kararına karşılık bozma yönünde karar verilmiştir. (Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2017/1995 Esas, 2019/11208 Karar)

Borçlunun İstihkak Davası Açamaması

Davacılar tarafından asliye hukuk mahkemesinde istihkak iddiasıyla dava açılmış, hacze konu olan malların borçluya ait olmadığını ve fındıkların haczedildiğini açıklayarak davanın kabulü yönünde karar verilmiştir. Davalı alacaklı tarafından davanın reddi yönünde karar verilmesi gerektiği savunulmuş, mahkeme tarafından davanın kabulü yönünde karar verilmiştir.

Kabul gerekçesinde ise borçlunun eşiyle birlikte yaşadığı evde haczedilen fındıkları üretmeye elverişli fındık bahçesi bulunmadığı ve istihkak iddiasında bulunan kişilerden birisinin takip borçlusunun eşi diğerinin ise kardeşi olması nedeniyle fındığın davacıların evinde bulunması hayatın olağan akışına uygun olduğu belirtilmiştir. Davalı ise verilen karara karşılık temyiz başvurusunda bulunulmuştur.

Yargıtay, dosya incelemesinde davacılardan birisinin söz konusu icra takibinde borçlu olduğu ve istihkak davası açmaya hakkı olmadığı belirtilmiştir. Bu nedenle davacının sıfat yokluğu nedeniyle davanın reddi yönünde karar verilmesi gerektiği belirtilerek karara karşılık bozma yönünde karar verilmiştir. (Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2016/18246 Esas, 2019/11168 Karar)

Sık Sorulan Sorular

İstihkak Davası Nasıl Kazanılır?

Davacı davasında belirtmiş olduğu iddiaları ispatlayamaz ve haklı nedene dayanarak dava açması halinde mahkeme tarafından aleyhine hüküm kurulacaktır. Davacı veya davalı, haklı nedene dayanarak iddialarını mahkemeye sunmalı ve hukuka uygun deliller ile ispatlamalıdır. Delillerini sunamayan ve iddiasını ispatlayamayan kişi davayı kaybedecektir.

İstihkak Davası Satışa Engel Mi?

Mahkeme tarafından icra takibinin ertelenmesi yönünde karar verilmesi halinde alacaklı, davaya konu olan mal hakkında satış talebinde bulunamayacaktır. Ancak mahkeme tarafından icra takibinin devamı yönünde karar vermesi halinde alacaklının malın satışını istemesinde bir engel bulunmamaktadır.

İstihkak Davası Kararı Kesinleşmeden İcraya Konulabilir Mi?

Mahkeme tarafından davanın reddi yönünde karar vermesi halinde mal üzerine konulan haciz kesinleşecektir. Alacaklı, malın satışını mahkeme kararı kesinleşmeden de talep edebilecektir.

Kaynakça:

1. Prof. Dr. Baki Kuru, Prof. Dr. Ramazan Arslan, Prof. Dr. Ejder Yılmaz, İcra ve İflas Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara 2013.
2. Talih Uyar, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Mart 2006, Cilt: 19, Sayı:63, Sayfa 321-339.