Ceza Hukukunda Basit Yargılama Usulü

Basit Yargılama Usulü Yönetmeliği

Resmi Gazete’de yayınlanan 24/10/2019 tarihli Ceza Muhakemesi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile birçok yenilik getirilmiştir. En önemli değişikliklerden birisi de seri muhakeme ve basit yargılama usulüdür. Usul ekonomisinin sağlanması, işlem sürecini kısaltarak yargılamanın hızlandırılması, belli adımların atlanılması adına getirilen bir yenilik olup 01/01/2020 tarihinde yürürlüğe girmiş olup bu tarihten itibaren uygulamaya başlamıştır.

Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 7188 Sayılı Kanun ile eklenen geçici 5. Maddenin ilk fıkrasının c bendi ile 01.01.2020 tarihinden sonra kovuşturma aşamasına geçilmiş ibaresi ise Anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir. İlgili madde fıkrasına göre 01.01.2020 tarihinden sonra sadece kesinleşmiş dosyalarda seri muhakeme usulü uygulanmayacaktır.

Basit yargılama usulü Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 251. ve 252. maddesinde düzenlenmiştir.

Basit Yargılama Usulü Nedir?

Basit yargılama usulü, duruşma yapılmaksızın hükmün dosya üzerinden inceleme ile oluşturacağı özel muhakeme usulüdür. Adli para cezasını ve/veya soyut cezasının üst sınırı 2 yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda (CMK madde 251/1) uygulanan, iddianamenin kabulü sonrasında asliye ceza mahkemesi tarafından duruşma yapılmaksızın yazılı beyan üzerinden hüküm oluşturulmaktadır.

Basit Yargılama Usulünün Uygulanması

İddianamenin kabul edilmesi sonrasında mahkeme tarafından sanık, mağdur ve şikayetçiye tebliğ edilecektir. İddianamenin iade edilmesi halinde uygulanmayacaktır.
Tebliğden itibaren 15 gün içerisinde yazılı olarak bildirim yapılması istenilecek, beyan ile savunmaları yapılması istenilecektir. Gönderilen tebligatta duruşma yapılmadan hüküm verileceği özellikle belirtilecektir. (CMK madde 251/2)
Verilen sürenin dolması ile mahkeme duruşma yapmadan ve Cumhuriyet savcısının görüşünü almadan karar verebilecektir. CMK madde 223’te belirtilen beraat, ceza verilmesine yer olmadığı kararı, mahkumiyet, güvenlik tedbirine, davanın reddi, düşme veya durma kararlarından birisini verebilecektir. Ayrıca sanık tarafından hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının yazılı olarak karşı çıkılmaması halinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması (hagb) kararı verilebilir. Mahkumiyet kararı verilmesi halinde ise, ceza ¼ oranında indirilecektir. (CMK madde 251/3)

Basit Yargılama Usulünde İtiraz

Mahkeme tarafından verilen hükme karşılık itiraz etme hakkı olup, süresinde itiraz edilmemesi halinde ise karar kesinleşecektir. (CMK madde 252/1).
Süresi içerisinde itiraz yapılmış ise duruşma açılacak ve genel hükümlere göre yargılama yapılacaktır. Taraflar duruşmaya gelmese dahi duruşma yapılacaktır. Duruşma öncesinde itirazdan vazgeçilir ise duruşma yapılmayacak ve itiraz edilmemiş sayılacaktır.
Verilen karara karşılık itiraz sanık dışında katılan veya vekili tarafından bulunur ise yapılan ¼ indirimi korunacaktır. Ancak sanık ya da müdafii tarafından itiraz edilmiş ve itiraz üzerine duruşma yapılmış ise hüküm değişebilir ve ¼ oranındaki indirim kalkabilir.
İtiraz üzerine verilen karara karşılık istinaf veya itiraz kanun yoluna başvurulabilecektir.

Basit Yargılama Usulünde Uygulanmayacağı Haller

Dosyaya konu olan suçun üst sınırının 2 yıldan daha fazla hapis cezası gerektiren suçlarda uygulanmayacaktır. Şüphelinin yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik halleri olması halinde basit yargılama usulü uygulanmayacaktır. (CMK madde 251/7)
Soruşturma veya kovuşturma yapılması izne ya da talebe bağlı olmaması halinde uygulanmayacaktır. (CMK madde 251/7).
Basit yargılama usulüne tabi olan bir suçun başka bir usule tabi olmayan suçla birlikte işlenmesi halinde uygulanmayacaktır. (CMK madde 251/8)