Nafaka, eşin diğer eşe ödemekle zorunlu olduğu aylıktır. Mahkeme kararıyla verilen yasal bir yükümlülüktür. Nafaka boşanma davası devam ederken ya da boşanma davası sona erdikten sonra ödenen aylık yasal zorunluluktur. Nafakanın birden fazla çeşidi bulunmaktadır. Her nafaka çeşidine göre ayrı ayrı şartları da bulunmaktadır. Nafaka kanununda sayılan şartların bulunması halinde ancak mahkeme tarafından nafaka bağlanabilir.
Tedbir Nafakası: Boşanma davası devam ederken hakim geçici önlemler almalıdır. Hakim, dava devamında geçici velayeti vermiş olduğu ebeveyn lehine tedbir nafakası ödenmesin ya da boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan taraf adına ödenecek olan geçici aylıktır.
İştirak Nafakası: Tarafların müşterek çocuğu bulunuyor ve müşterek çocuğun velayeti kime veriliyor ise eğitim, bakım, sağlık ve okul masraflarını karşılayan aylığın ödenmesidir.
Yoksulluk Nafakası: Tarafların boşanması ile yoksulluğa düşecek olan eşin ve daha az kusurlu olan eşin talep edeceği aylıktır.
Genel kanı yalnızca erkeklerin nafaka ödeme yükümlülüğü olduğu yönündedir. Ancak boşanma davasında nafakayı taraflardan her ikisi de talep edebilmektedir. Fakat yoksulluk nafakası her iki taraf adına imkan tanısa da uygulamada yoksulluk nafakası yalnızca kadınlara ödenmektedir.
Eşler eşittir, bu nedenle hakları da eşit olduğundan kadın-erkek ayrımı yoktur. Hakim boşanma davasında tarafların evlilik birliğinde daha kusurlu olan tarafa nafaka yükümlülüğü vermektedir. Böylelikle diğer taraftan daha ağır kusurlu olan taraf ya da evlilik birliğinin sarsılmasında tam kusurlu olan tarafa hakim nafaka ödeme yükümlülüğü verebilmektedir.
Nafaka çeşitlerinde daha ayrıntılı göreceğimiz iştirak nafakasını talep edecek olan kişi ise velayet hakkını talep eden ebeveyn olacaktır. Detaylı destek için uzman bir boşanma avukatından destek alabilirsiniz.
Çalışan eşin nafaka talep edip etmeyeceği konusu hep merak edilmiştir. Ancak boşanma davasında üç farklı nafaka türü vardır ve her biri içinde farklı koşullar barındırmaktadır.
Boşanma davası devam ederken verilen ve geçici olan bir nafaka türüdür. Boşanma davası sona erdikten sonra tedbir nafakası da son bulmaktadır. Tedbir nafakası boşanma davası esnasında evlilik birliği içerisinde sürdürmüş olduğu hayat standardı düşecek ya da müşterek çocuk var ise çocukların bakımı adına çalışan eşe karşı tedbir nafakasına hükmedilebilir.
Evlilik birliği esnasında yaşamış olduğu hayat standardı ile boşandıktan sonra standardın çok altına düşecekse çalışan eş yoksulluk nafakası talep edebilecektir. Ancak diğer eşle kusur oranının eşit olması ya da daha az kusurunun olması gerekmektedir. Maddi geliri olan eşin yoksulluk nafakası talep edebilecek koşulları taşıması halinde hakim yoksulluk nafakası ödenmesine karar verebilir. Bu konuda güncel haberleri Google'a nafaka yasası son durum 2022 yazarak öğrenebilirsiniz.
Çocukların bakım, yiyecek, eğitim, sağlık gibi giderleri için verilen nafaka türüdür. Müşterek çocuk için her iki eş de gücü oranında katkıda bulunmak zorundadır. Çalışan eş müşterek çocukların velayetini almışsa karşı taraftan mali gücü oranında katkıda bulunması adına iştirak nafakası talep edebilir. Her iki eş mali gücü oranında çocuklara maddi katkıda bulunmak zorundadır.
Türk Medeni Kanunu’nda nafaka çeşidine göre nafaka süreli ve süresiz olarak ayrılmaktadır. Süreli olan nafakalar, belli bir müddete kadar ödenecek olup nafaka yükümlüsünün nafakasının ne zamana kadar devam ettiğini bildiği bir nafaka türüdür. Süresiz nafakada ise belli koşulların gerçekleşmesi halinde nafaka yükümlülüğünün sona ereceği bilinen, ancak bu koşulların gerçekleşip gerçekleşmeyeceği bilinmeyen ve gerçekleşse dahi ne zaman gerçekleşeceği bilinmeyen nafakalardır.
Nafaka, mahkemenin vermiş olduğu kesin bir karar değildir. Nafaka yükümlüsü olan kişi ilerleyen zamanlarda kanunda sayılan hallerin mevcut olduğu durumlarda nafakanın kaldırılması ya da ekonomik yönden sıkıntıya düştüğünden nafakanın düşürülmesini talep edebilir.
Nafakanın çeşitlerine göre nafakanın ödeneceği süre de değişir.
İştirak nafakasında müşterek çocuk 18 yaşını doldurana kadar velayet hakkını kullanmayan ebeveyn iştirak nafakasını ödemekle yükümlüdür. İştirak nafakası süreli nafaka türüdür. İştirak nafakası, çocuğun on sekiz yaşına dolması ile sona erecek olan nafaka türüdür.
Yoksulluk nafakasında ise koşullar devam ettiği sürece yoksulluk nafakası ödenecektir. Yoksulluk nafakasında herhangi bir süre öngörülmemiştir. Yoksulluk nafakası, nafaka alacaklısının ölmemesi, işe girmemesi ve evlenmemesi halinde ödenecek olan ve süre sınırı olmayan süresiz nafaka türüdür. Yoksulluk nafakasının bir seferde ödenmesi ile ödenmesi istenilen karar da bulunmaktadır. Yoksulluk nafakası, iki ay evli kalan eşler için de otuz yıl evli kalan eşler için de süresiz olarak bağlanmaktadır.
Tedbir nafakası boşanma davası açılırken talep edilen bir nafaka türüdür, bu nedenle boşanma davası kesinleşince son bulacaktır. Tedbir nafakası, süreli nafaka türüdür. Tedbir nafakası ise dava devam ederken ödenen nafaka türü olduğundan davanın sonlanıp kararın kesinleşinceye kadar ödeneceği bilinen nafakadır.
Bursa Kestel Asliye Hukuk Mahkemesi, süresiz yoksulluk nafakasının iptali istemi ile Anayasa Mahkemesine başvurmuş ve Anayasa Mahkemesi söz konusu yapılan başvuruyu oybirliği ile reddetmiştir. Anayasa Mahkemesinin 2011-136 Esas, 2012/71 Karar sayılı dosyada, yoksulluk nafakası kusurlu eşin ödemekle yükümlü olduğu bir nafaka türü olduğundan aile birliğinin bozulmasının önüne geçilmesi istendiği belirtilmiştir. Bunun yanında kanunen yoksulluk nafakası alacaklısının ekonomisindeki değişim ile yoksulluk nafakasının kaldırılabileceği kabul edildiği gerekçesi ile yoksulluk nafakasının iptaline ilişkin başvuruyu reddetmiştir.
Ancak süresiz olarak ödenen nafakalarda milyonlarca kişinin mağdur olduğu bir durum bulunmaktadır. Şöyle ki; maddi durumu iyi olan eşten boşanan kadın yalnızca iki ay bile evli kalırsa ömür boyu yüksek miktarda yoksulluk nafakasını alabilmektedir. Süresiz olarak ödenen nafaka, ne yazık ki maddi durumu iyi olan ya da kötü olan kişileri de etkilemektedir. Hükümet tarafından yapılan bir çalışma ile her iki tarafı da dengeleyecek bir hüküm getireceğine dair müjde vermiştir. Ömür boyu nafaka ödeyen mağdurlarına çare olacak bir kanun hükmü getirileceği söylenilmiştir.
Mahkeme tarafından ödenmesine hükmedilecek olan nafaka miktarı hakimin takdir yetkisindedir. Kanunen belli bir gelir aralığına göre belli bir nafaka miktarının hükmedileceğine dair bir hüküm bulunmamaktadır. Hakim, tarafların gelir ve durumuna göre belli bir miktar ödenmesine hükmedecektir.
Mahkeme, boşanma davası ya da nafakaya ilişkin bir talebin olduğu davada, öncelikle tarafların ekonomik ve sosyal durumlarının araştırılması adına emniyete müzekkere yazacaktır. Tarafların bağlı olduğu emniyet biriminden sosyal ve ekonomik durumları araştırılarak aylık gelirlerinin ne kadar olduğu, kirada mi oturduğu ev sahibi mi olduğu, üzerlerine kayıtlı taşınmaz ya da araç olup olmadığı sorgulanacaktır.
Tarafların ekonomik ve sosyal durumuna ilişkin raporun dosyaya kazandırılması sonrası hakim, nafaka yükümlüsünün ekonomik durumuna göre nafaka miktarı belirleyecektir. Hakim yalnızca nafaka yükümlüsüne göre değil, nafaka alacaklısının ihtiyacı ve durumuna göre de nafaka miktarını tayin edecektir. Çocuk için ödenecek nafakada çocuğun hangi okula gittiği, aylık giderinin ne kadar olduğu, ihtiyacının ne boyutta olduğu ve bunun yanında eşinin de evlilik içerisindeki maddi durumuna kıyasen nafaka miktarı belirlenecektir. Hakim hakkaniyet ilkesi çerçevesinde nafaka miktarı belirleyecektir.
Nafaka, yalnızca kadına ödenen bir nafaka türü değildir. Her iki taraf da nafaka alabilecektir. Çocukların velayetini alan baba, çocuklar adına iştirak nafakasının ödenmesini talep edebilecek, hakim çocuklar adına annenin iştirak nafakasının ödenmesi yönünde karar verebilecektir.
Kanunda yoksulluk nafakasının ödenmesi yönünden şartların oluşması halinde erkek eş, yoksulluk nafakasının ödenmesi yönünde talepte bulunabilir. Kanunen nafakayı hem kadın hem de erkek talep edebilecektir.
Öncelikle yukarıda da bahsetmiş olduğumuz üzere nafaka boşanma aşamasında iştirak nafakası ve yoksulluk nafakası olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Yoksulluk nafakası, genellikle çalışmayan eşin evlilik içerisindeki refah seviyesini devam ettirmesini sağlayan bir nafaka türüdür. İştirak nafakası ise reşit olmayan müşterek çocuklar için bağlanan bir nafaka türüdür. Her iki nafaka türünde de mahkeme, nafaka ödeyecek olan kişinin mali gücüne göre nafaka miktarı belirlemektedir. Mahkeme kişi, asgari ücretle çalışan bir kişi dahi olsa maddi gücünü zorlamayacak şekilde nafaka ödemekle yükümlü olacaktır.
Mahkeme nafaka miktarını takdir ederken tarafların maddi durumlarını araştırarak belirlemektedir. Tarafların ekonomik ve sosyal durumuna göre mahkeme nafaka miktarı belirleyecektir. Ancak nafaka yükümlüsünün işten çıkarılması, işsiz olması ya da yeşil karta sahip olması nafaka ödemeyeceği anlamına gelmemektedir. Hakim nafaka miktarını her iki tarafın maddi durumuna göre belirleyecektir. Yeşil kart, asgari ücretin üçte birini kazanan kişi anlamına gelip geliri düşük olan kişilere verilmektedir. Yeşil kart sahiplerinin gelirinin düşük olması ya da herhangi bir yerden geliri olmayan kişinin ödediği yoksulluk ya da iştirak nafakasının kesileceği manası taşımamaktadır Bu nedenle yeşil kart sahibinin nafaka ödeyeceği ancak gelirine göre nafaka miktarı belirleneceği aşikardır.
Resmi nikahsız olarak evlilik hayatı yaşayan eşe nafaka bağlanmamaktadır. Yıllar boyu nikahsız olarak yaşamış olan taraflar bu beraberlikten çocuk dünyaya getirmiş olsa dahi nikahsız eşe mahkeme tarafından nafaka bağlanmamaktadır. Ancak resmi nikahsız yaşayan tarafların müşterek çocukları olduğu vakit babanın tanıması gerekmekte olup çocuklar tanındığı vakit iştirak nafakasının ödenmesi yönünde karar verilebilmektedir.
Hukukumuzda mirasta zümre sistemi kabul edilmiştir. Yasal olarak sağ kalan eş ve alt soy, üst soy miras hakkından yararlanabilmektedir. Nikahsız eşin yasal olarak saklı pay hakkı yoktur. Ancak ölen kişinin düzenlemiş olduğu vasiyetname ya da ölüme bağlı tasarruf ile mirasçı olarak dahil ettiği takdirde mirasçı olabilmektedir. Nikahsız eşin başka türlü miras hakkı bulunmamaktadır.
Nikahsız eşten doğan çocuğun mirastan faydalanması için babalık davası ya da tanıma davası açılması gerekmektedir. Soy bağının kurulması adına babalık davası miras bırakan öldükten sonra dahi açılabilir. Babalık davası açarak mirastan hak iddia edebilir. Çocuğu olduğunu ispatladığı takdirde mirastan pay alabilir. Diğer bir yolda babanın ölüme bağlı tasarrufta çocuğu tanıdığına dair beyanda bulunmasıdır. Böylelikle çocuk babanın yasal mirasçısı olabilir.
Mahkemenin vermiş olduğu nafaka kararı kesin hüküm teşkil etmeyecektir. Bu nedenle mahkemenin vermiş olduğu nafaka kararına itiraz etme hakkı bulunmaktadır. Boşanma davası süresi boyunca bağlanan nafaka türü olan tedbir nafakasına da itiraz etme hakkı vardır. Tedbir nafakası kararı, ara karardır. Ara karar, boşanma kararının devamında ödeneceğinden boşanma kararının kesinleşmesi ile sona erecektir. Ara karara itiraz, mahkemeye nafakaya itiraz dilekçesi sunulacaktır. Bunun yanında ara karara gerekçeli karar ile birlikte itiraz edilebilecektir.
Yoksulluk, iştirak nafakası adına verilen mahkeme kararına ise mahkemenin gerekçeli kararı tarafınıza tebliğ edilmesi ile itiraz süresi başlayacaktır. Nafakaya itiraz için gerekçeli kararın taraflara tebliğ etmesinden itibaren iki haftalık süresi bulunmaktadır. Bir üst merci olan istinaf mahkemelerine yerel mahkemenin vermiş olduğu nafaka kararına karşılık itiraz dilekçesi yazılabilir.
Mahkeme kararı ile nafaka ödeme yükümlülüğüne tabi tutulan taraf, nafaka borcunu yerine getirmediği takdirde ilamlı icra yoluyla takip başlatılabilir.
İcra dairesi aracılığıyla nafaka borcunu 7 gün içinde ödemesi için icra takibi başlatılabilir. Nafaka alacağı birinci sırada yer almaktadır. Bu da demek oluyor ki başka bir alacaklı tarafından malına haciz konulsa bile nafaka alacaklısı haciz koyduğu takdirde birinci sıradan iştirak edecektir.
Diğer bir önemli husus; borçlunun emekli maaşına haciz konulabilmesi için muvafakatına ihtiyaç duyulsa da nafaka alacağı için borçlunun onayı gerekmeksizin emekli maaşına haciz konulabilir.
Nafaka borçlusuna karşı başlatılan icra takibinde nafaka borçlusu borcunu yerine getirmezse borçlu hakkında şikayet yoluna başvurularak dava açılabilir. Alacaklı tarafından açılacak olan ceza davası İcra Ceza Mahkemesi’nde açılacaktır. Nafaka yükümlülüğünü yerine getirmeyen borçlu hakkında mahkeme üç aylık tazyik hapsi cezası ile cezalandırılmasına karar verebilir.
Dikkat edilmesi gereken bir husus da davayı açacak olan alacaklı başlatmış olduğu icra takibinin nafaka borçlusuna tebliğ tarihinden itibaren en az bir ay süre geçmesi gerekmektedir. Bir aylık süre geçmeden yapılan şikayet, mahkeme tarafından reddedilir.
Nafaka borçlusu hakkında tazyik hapsine hükmedilmesi kararı verilmiş ve hapsin tatbiki başladıktan sonra nafaka borcu yerine getirildiği takdirde tahliye edilir.
Nafaka sorumluluğunun son bulması, nafakanın çeşidine göre değişmektedir. Her nafaka türüne göre nafaka sorumluluğunun da türü değişmekte, başka şartları bulunmaktadır. Bu nedenle nafaka türüne göre nafaka ödeme sorumluluğunun nasıl sona erdiğini inceleyelim.
İştirak nafakası, müşterek çocuk adına on sekiz yaşına kadar ödenen nafaka türüdür. Çocuk, on sekiz yaşına girdiği zaman iştirak nafakası ödeme sorumluluğunda bulunan ebeveynin sorumluluğu kalkar. Ancak on sekiz yaşına giren çocuk, yardım nafakası adı ile eğitim ve masraflarının ödenmesi yönünde dava açma hakkına sahiptir.
Bunun yanında iştirak nafakası ödenen ebeveyn ya da iştirak nafakasından feragat ettiği ya da vazgeçtiğini beyan eder ise iştirak nafakası sorumluluğu sona erecektir.
Yoksulluk nafakası, boşanma ile refah seviyesinin azalacağı ve yoksulluğa düşecek olan eş adına ödenen aylıktır. Yoksulluk nafakası ödeyen eski eşin yoksulluk nafakası sorumluluğu ancak şu şekillerde sona erer:
Nafaka alacaklısı olan eş yeniden birisi ile evlenir ya da evlenmeden fiili olarak evliymiş gibi birisi ile birlikte yaşar ise yoksulluk nafakası ödemekten kurtulacaktır. Nafaka yükümlüsü olan eski eş, yoksulluk nafakasının kaldırılması için aile mahkemesinde dava açacaktır. Nafaka alacaklısının üçüncü bir kişi ile aynı evde evliymiş gibi yaşam sürdüğünü kanıtlamalıdır.
Bunun yanında nafaka alacaklısı olan eşin ölümü ile nafaka sorumluluğu ölüm ile birlikte kendiliğinden sona erer.
Nafaka alacaklısının yoksulluğu ortadan kalkmış, bir işte çalışmaya başlamış ise yoksulluk nafakası ödeme sorumluluğu sona erecektir. Nafaka yükümlüsü, yoksulluk nafakasının kaldırılması için aile mahkemesinde dava açması gerekmektedir.