Dava açma işlemlerinde en önemli belge dava dilekçesidir, anlaşmalı boşanma davalarında ise dilekçe ile birlikte anlaşmalı boşanma protokolüdür. Çoğu kişi avukat hizmetinden yararlanmamak adına İnternet üzerinden bulmuş olduğu protokol örneğini kendilerine uyarlayarak hazırlamakta ve mahkemeye sunmaktadır. Yalnız bu yöntem hukuki kayıplar meydana getirmektedir, anlaşmalı boşanma davası sonuçlanıp kesinleşmesi sonrasında dava açma hakkı olmadığından mağduriyetlere neden olmaktadır. Evlilik birliğinden gelen haklarını bilmeden hareket eden eşler dava bitiminde pişmanlık duymaktadır. Sonuç olarak her evlilik farklı olduğundan boşanma dosyalarında da farklılıklar olacaktır. Alelade hazırlanan anlaşmalı boşanma protokolü örneği, her çifte uygun olmayacaktır.
Kişi, kanundan doğan haklarını bilmeden dava açar ise elbette davayı açmadan kaybetmeye mahkum olacaktır. Bu nedenle kişiler en azından avukattan vekillik hizmeti alabilecek durumda değilse dahi mutlaka avukatın ofisinden danışmanlık hizmeti alarak haklarını öğrenmelidir. En azından bir boşanma avukatına ücreti mukabilinde protokol düzenleme işlemine dair hizmet almalıdır.
Protokol içerisinde tarafların her ikisinin boşanma konusunda mutabık olduğu özellikle belirtilmelidir. Ayrıca tarafların boşanmaya bağlı unsurlar olan mal paylaşımı, nafaka, tazminat ve müşterek çocuk var ise velayet konusunda uzlaştığı şekilde maddeler düzenlenmelidir.
Dilekçe ise Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na uygun olarak düzenlenmeli, dilekçe ekine de mutlaka ıslak imzalı olarak düzenlenen anlaşmalı boşanma protokolü sunulmalıdır.
Dilekçede davayı açan kişinin isim, soy isim ve adresi ile birlikte TC kimlik numarası belirtilmelidir, aynı şekilde davalı eşin de tüm kimlik bilgileri yazılmalıdır. Dilekçe metninde tarafların anlaşmalı boşanma yoluyla boşanma davası açtığını belirten ibare bulunmalı ve ekinde anlaşmalı boşanma protokol örneği sunulmalıdır. Dava dilekçesinde davacının ıslak imzası mutlaka bulunmalıdır.
Taraflarca düzenlenen protokol, tarafların maddeler üzerinde mutabık olduğu vakte kadar geçerliliğini korumaktadır. Protokolün geçerliliğine dair herhangi bir süre öngörülmemiştir. Protokol düzenlendikten 5 sene sonra dahi mahkemeye sunulabilir.
Anlaşmalı boşanma aslında tek celsede boşanma olarak bilinmektedir. Anlaşmalı boşanma davalarında taraflar duruşmada hazır olup protokol maddelerini de kabul etmesi halinde bir duruşma ile sona erecektir. Yalnız taraflardan birisi veya her ikisi bir konuda kararsız kaldığını ve kendilerine süre verilmesi konusunda duruşmada ricada bulunur ise bir sonraki duruşmada karara varılmak üzere erteleme kararı verilebilir.
Taraflar anlaşmalı boşanma kararının kesinleşmesine kadar anlaşmalı boşanma davasına itirazda bulunabilir, karara itiraz yolunu kullanabilir. Kişi, anlaşmalı boşanma davası kararından memnun değil ise dilekçe sunarak iptal edilmesini talep edebilir.
Protokolde taraflar boşanma ve boşanmaya bağlı unsurlarda anlaştığını belirtmeli, madde madde düzenlemelidir. Ancak taraflar nafaka konusunda uzlaşıp nafaka ödenmemesi yönünde bir karar vermiş ise protokolde özellikle belirtmelidir. Tarafların birbirinden nafaka alacağı olmadığını belirten bir madde düzenleyerek nafakasız olduğunu bu şekilde belirtebilirler.
Davacı açmış olduğu davada, anlaşmalı olarak boşanmak istediğini belirtir ve tarafların ıslak imzalı olarak düzenlemiş olduğu protokolü ekinde sunacaktır. Davalı olan diğer eş ise dava dilekçesine cevap olarak kendisinin de anlaşmalı boşanma ile protokol maddeleri üzerinden mutabık olduğunu belirtir bir cevap dilekçesi sunmalıdır.
Protokolde sıkça yanlış bilinen bir uygulamadır. Boşanan kişi olarak davada taraflar, eştir. Evlilikleri üzerinden verilen karara dayalı olarak protokol düzenleyen ve evlilik üzerine karar alan ise yine eşlerdir. Bu nedenle sözleşmede avukatlar taraf olmadığından protokolü imzalamaları hukuken hatalıdır. Yalnızca eşlerin imzası olmalıdır, avukat ile ilgili herhangi bir anlaşmada protokolden ayrı tutularak bir sözleşme düzenlenmelidir.
Mehir kanunda düzenlenmemiştir; ancak Yargıtay kararlarında düzenlenmiştir. Mehir, eşin evlenme anında evliliğin sona ermesi halinde belli bir mal, para vereceğine dair söz vermesi anlamına gelmektedir. Taraflar boşanma protokolünde eşin söz verdiği mal, para veya değerin tazminat olarak ödenmesi yönünde karar vererek maddede belirtebilirler.
Protokolün birisi eşe, ikincisi diğer eşe ve üçüncüsü mahkemeye sunulmak üzere 3 nüsha düzenlenmelidir. Eşler düzenlenen protokol maddesinin sonunda protokolün 3 nüsha olarak düzenlediğini mutlaka belirtmelidir.
Anlaşmalı boşanma dava dilekçesi düzenlenirken hitaben görevli ve yetkili mahkeme belirtilerek yazılmalıdır. Uygulamada sıklıkla nöbetçi mahkeme olarak yazılarak dava açılmamalıdır. Örneğin İstanbul Anadolu Adliyesine hitaben yazılacak ise mutlaka “İstanbul Anadolu ( ). Adliyesi” olarak düzenlenmelidir.
Dava dilekçesi, dava açan davacının hangi tür dava açtığını belirten ve taleplerini içermektedir. Protokol ise her iki eşin boşanma ve boşanmaya bağlı konularda anlaştığı maddeleri düzenlediği sözleşmedir. Bu nedenle her iki belge farklılık taşır, anlaşmalı boşanma davası açılacağı zaman her iki belge de ayrı ayrı düzenlenmelidir.
Dilekçede taraflar adreslerini de belirtmelidir. Bu nedenle kişiler adresini mahkeme tarafından karara ilişkin tebligat geldiği vakit tebligatı alabileceği adresi belirtmelidir. İkametgahını belirtmesi yeterli olacaktır.
Anlaşmalı boşanma davası dilekçesinde, tarafların uzlaştığı ve boşanmak istediği konular belirtilmektedir. Dava dilekçesinde neden boşanma kararı alındığı, diğer eşin evlilik içerisinde kusurlu olup olmadığına dair iddialar yer almamalıdır. Özetle anlaşmalı boşanma davası, çekişmeli boşanma dava dilekçesi gibi düzenlenmemelidir.
Protokolün bilgisayar yazısı olma gibi bir zorunluluğu bulunmamaktadır. Kişiler el yazısı olarak hazırlamış olduğu protokolü düzenleyerek imzalayabilirler. Ancak protokol 3 nüsha düzenlenmeli, her iki eş almalı ve mahkemeye de bir adet sunmalıdır.
Protokolde ucu açık olan ve fiiliyata geçirilmesi muallak olan maddeler hakim tarafından reddedilecek, icra edilebilecek niteliğe getirilecektir. Örneğin; müşterek çocuğun velayeti bir ebeveyne verilip diğer ebeveyn ile kurulan kişisel ilişkide “çocuğu istediği zaman görebilir” maddesi geçerli olmayacaktır. Ucu açık ve icra edilmede belirsiz olan bu gibi hükümler kabul edilemez.
Protokolde hukuka uygun olması halinde ileri taahhütte bulunulması mümkündür. Örneğin; taraflar tazminat konusunda anlaşmış ve tazminatın ödenmesi konusunda kararın kesinleşmesinden itibaren 15 gün içerisinde ödeneceği belirtilebilecektir. Yalnız taahhüdün maddi değer kaybı olmaması adına yakın tarihlere taahhüt verilmesi ve uygulanabilir olması gerekmektedir.
Kadının kürtaj olması hukuki aykırılık olmadığı müddetçe kendi bedeni üzerinde karar verme özgürlüğü bulunmaktadır. Bir boşanma protokolünde kürtaja dair şart tutularak herhangi bir yaptırım öngörülür ise hukuka aykırılık teşkil edecektir.
Yargıtayın yerleşmiş kararlarında, taraflar mal paylaşımı ya da tazminat konusunda bir alacaklarının olmadığını beyan etmeleri halinde sonradan dava açamayacağını belirtmiştir. Bu nedenle taraflar mal paylaşımı ve tazminat konularında anlaştığını belirtmesi halinde yeniden dava açılamayacaktır.